Czym jest Rekomendacja T KNF i jak wpływa na Twój kredyt?

Rekomendacja T – co to jest i jaki jest jej cel?

Rekomendacja T to zbiór dobrych praktyk wydanych przez KNF dla banków, dotyczący zarządzania ryzykiem kredytowym i oceny zdolności kredytowej klientów detalicznych. Po raz pierwszy została wprowadzona w 2010 roku (zaczęła obowiązywać w 2011), a jej głównym celem było promowanie odpowiedzialnego udzielania kredytów i ochrona konsumentów przed nadmiernym zadłużeniem. W tamtym okresie rynek kredytowy dynamicznie się rozwijał, a Rekomendacja T miała zapewnić, by banki dokładniej weryfikowały, czy potencjalnych kredytobiorców stać na spłatę zaciąganych zobowiązań.

W 2013 roku Rekomendacja T przeszła istotną nowelizację, która nieco złagodziła pierwotne, bardzo restrykcyjne podejście, dopuszczając w określonych sytuacjach stosowanie przez banki uproszczonych procedur oceny zdolności kredytowej. Mimo tych zmian, podstawowy cel pozostał ten sam: dbałość o stabilność finansową kredytobiorców i banków.

Ocena zdolności kredytowej według Rekomendacji T

Jednym z fundamentów Rekomendacji T jest wymóg, aby banki przeprowadzały szczegółową i udokumentowaną ocenę zdolności kredytowej każdego klienta ubiegającego się o kredyt. Bank musi wziąć pod uwagę nie tylko deklarowane dochody, ale także ich stabilność, źródło, koszty utrzymania gospodarstwa domowego oraz posiadane już zobowiązania finansowe.

Nowelizacja z 2013 roku wprowadziła jednak pewne wyjątki, pozwalając na stosowanie uproszczonej oceny zdolności kredytowej w sytuacjach, gdy ryzyko kredytowe jest uznawane za niższe. Dotyczy to przede wszystkim kredytów na relatywnie niewielkie kwoty lub udzielanych stałym klientom banku. Zgodnie z Rekomendacją, uproszczona ocena jest możliwa, jeśli (przykładowe wyliczenia na podstawie hipotetycznego przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ok. 8200 zł brutto - zawsze sprawdzaj aktualne dane GUS i limity stosowane przez bank!):

• Kwota kredytu ratalnego nie przekracza 4-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (ok. 32 800 zł).
• Kwota kredytu nieratalnego (np. limit w koncie) nie przekracza 1-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (ok. 8 200 zł).
• Klient ma rachunek w danym banku od co najmniej 6 miesięcy, a kwota kredytu nieratalnego nie przekracza 6-krotności przeciętnego wynagrodzenia (ok. 49 200 zł).
• Klient ma rachunek w danym banku od co najmniej 12 miesięcy, a kwota kredytu nieratalnego nie przekracza 12-krotności przeciętnego wynagrodzenia (ok. 98 400 zł).

Ważne – Są to jedynie wytyczne KNF. Każdy bank ma prawo stosować własne, bardziej restrykcyjne procedury i może wymagać pełnej oceny zdolności kredytowej nawet przy niższych kwotach.

Kluczowy wskaźnik DTI – jak Rekomendacja T limituje zadłużenie?

Jednym z najważniejszych narzędzi wprowadzonych przez Rekomendację T do oceny zdolności kredytowej jest wskaźnik DTI (Debt-to-Income). Określa on stosunek sumy wszystkich miesięcznych zobowiązań kredytowych i finansowych klienta (w tym raty wnioskowanego kredytu) do jego miesięcznego dochodu netto.

Rekomendacja T pierwotnie zalecała, aby wskaźnik DTI nie przekraczał:

• 50% dla osób zarabiających poniżej przeciętnego wynagrodzenia w danym regionie.
• 65% dla osób zarabiających powyżej przeciętnego wynagrodzenia.

Chociaż obecnie banki często stosują nieco bardziej złożone modele oceny i posługują się też wskaźnikiem DSTI (Debt Service-to-Income, uwzględniającym szerzej koszty utrzymania), zasada limitowania łącznego obciążenia dochodu spłatami rat pozostaje kluczowa. Celem jest pozostawienie kredytobiorcy "poduszki finansowej" na nieprzewidziane wydatki i uniknięcie sytuacji, w której spłata długów pochłania większość dochodów.

Rekomendacja wspominała również o dodawaniu bufora (np. 20%) do rat przy obliczaniu DTI dla kredytów walutowych, aby uwzględnić ryzyko kursowe, choć obecnie kredyty te są znacznie mniej popularne dla klientów indywidualnych.

Rekomendacja T a rynek pożyczek online i chwilówek

Wprowadzenie bardziej rygorystycznych wymogów oceny zdolności kredytowej przez banki, częściowo wymuszonych przez Rekomendację T, jest często wymieniane jako jeden z czynników, który przyczynił się do dynamicznego rozwoju rynku pożyczek pozabankowych w Polsce. Osoby, które nie spełniały wymogów bankowych (np. miały zbyt niski dochód, niestabilne zatrudnienie lub negatywną historię w bazach), zaczęły szukać finansowania w firmach pożyczkowych, oferujących chwilówki czy pożyczki ratalne online.

Warto jednak zaznaczyć, że nowelizacja Rekomendacji T z 2013 roku nałożyła też na banki obowiązek weryfikacji klientów w zewnętrznych bazach danych, takich jak BIK (Biuro Informacji Kredytowej) oraz biura informacji gospodarczej, np. BIG InfoMonitor. Jednocześnie pozwoliła na stosowanie adekwatnych do ryzyka, wewnętrznych modeli oceny punktowej (scoring).

Masz problem ze wskaźnikiem DTI? Jak zwiększyć szanse na kredyt?

Przekroczenie zalecanych przez KNF (i stosowanych przez banki) limitów DTI/DSTI jest częstą przyczyną odmowy udzielenia kredytu. Jeśli Twoje miesięczne zobowiązania pochłaniają zbyt dużą część dochodów, warto rozważyć kilka kroków:

• Konsolidacja zadłużenia – Połączenie kilku mniejszych kredytów i pożyczek w jeden kredyt konsolidacyjny z dłuższą spłatą może znacząco obniżyć sumę miesięcznych rat, poprawiając wskaźnik DTI.
• Poprawa historii kredytowej – Spłacaj swoje zobowiązania terminowo. Sprawdź swój raport BIK pod kątem ewentualnych błędów i zadbaj o budowanie pozytywnej historii kredytowej.
• Zwiększenie dochodów lub redukcja kosztów – Choć nie zawsze łatwe, poszukanie dodatkowego źródła dochodu lub ograniczenie zbędnych wydatków może poprawić Twoją sytuację finansową.
• Współkredytobiorca – Złożenie wniosku z inną osobą (np. małżonkiem, partnerem) o dobrych dochodach i historii kredytowej zwiększa łączną zdolność.
• Wybór odpowiednich parametrów kredytu – Dłuższy okres kredytowania lub wybór rat annuitetowych (zamiast malejących) zazwyczaj skutkuje niższą miesięczną ratą, co może pomóc zmieścić się w limitach DTI.

Rekomendacja T dzisiaj – czy nadal obowiązuje?

Rekomendacja T, zwłaszcza w wersji po nowelizacji z 2013 roku, nadal stanowi ważny element krajobrazu regulacyjnego polskiego sektora bankowego. Chociaż KNF wydaje kolejne rekomendacje (np. słynną Rekomendację S dotyczącą wkładu własnego przy kredytach hipotecznych), a banki ciągle doskonalą swoje wewnętrzne modele ryzyka, to fundamentalne zasady Rekomendacji T pozostają aktualne.

Nadal kluczowe jest przeprowadzanie przez banki rzetelnej oceny zdolności kredytowej i dbanie o to, by klienci nie byli nadmiernie obciążeni spłatą długów. Wskaźniki takie jak DTI/DSTI są wciąż podstawowym narzędziem tej oceny. Zrozumienie zasad płynących z Rekomendacji T pomaga więc zrozumieć, dlaczego bank zadaje określone pytania i jakie kryteria bierze pod uwagę przy podejmowaniu decyzji kredytowej.