Przedawnienie długu - czy pożyczka się przedawnia?

Czy długi się przedawniają?

Tak, niemal każde roszczenie finansowe może się w końcu przedawnić, jeśli wierzyciel przez długi czas nie domaga się jego spłaty. Przedawnienie roszczenia oznacza, że wierzyciel traci możliwość przymusowego dochodzenia długu na drodze sądowej i egzekucyjnej, jeśli dłużnik podniesie w sądzie tzw. zarzut przedawnienia. Sam dług jednak nie znika – staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym, które dłużnik może (ale nie musi) dobrowolnie spełnić.

Jak to możliwe, że windykator terenowy przez lata nie zapukał do naszych drzwi? Zazwyczaj powodem jest zwyczajne przeoczenie długu, co zdarza się przy posiadaniu kilku dłużników jednocześnie. Może też dojść do problemów z kontaktem z dłużnikiem lub trudności w ustaleniu spadkobierców długu. Niektórzy wierzyciele potrafią także nie ubiegać się o zwrot drobnych sum. Dla dłużników ważniejsze niż powód przedawnienia jest pytanie, kiedy dług ulega przedawnieniu. 

Kiedy dług ulega przedawnieniu – okresy przedawnienia roszczeń

To kiedy dług ulega przedawnieniu, czyli okres przedawnienia roszczenia będzie inny dla różnych zobowiązań. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się co do zasady od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego), czyli np. od dnia następującego po terminie płatności raty lub całej należności. Natomiast koniec terminu przedawnienia, zgodnie z nowelizacją z 2018 r., przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (art. 118 zd. 2 KC).

Po ilu latach przedawnia się dług wg Kodeksu Cywilnego? Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r.1, okres przedawnienia wynosi 3 lata dla roszczeń z tytułu świadczeń okresowych i prowadzenia działalności gospodarczej oraz 6 lat dla roszczeń majątkowych stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu. Szczegółowe informacje dotyczące terminów przedawnień dla poszczególnych rodzajów zadłużenia znajdziesz poniżej.

Gdzie sprawdzić czy dług jest przedawniony?

Nie wiesz, jak sprawdzić czy zadłużenie się przedawniło? Wszystkie niezbędne informacje znajdziesz w umowie pożyczki czy innych umowach, na podstawie których jest kierowane roszczenie. Początek biegu terminu przedawnienia liczy się ostatniego dnia roku, w którym powinna nastąpić spłata zadłużenia, jeśli nie jest on krótszy niż dwa lata. Jeśli nie jesteś pewien, jakie kroki podjąć gdy nastąpi przedawnienie długu, bezpłatne porady prawne bez problemu znajdziesz w internecie.

Jakie długi nie ulegają przedawnieniu?

Niestety, nie wszystkie długi mogą ulec przedawnieniu. Roszczenie banku o spłatę kredytu hipotecznego (kapitału i odsetek) przedawnia się na zasadach ogólnych, tj. z upływem 3 lat. Jednak samo zabezpieczenie hipoteczne ustanowione na nieruchomości (hipoteka umowna) nie ulega przedawnieniu wraz z roszczeniem głównym. Oznacza to, że nawet po przedawnieniu roszczenia o zapłatę kredytu, bank (jako wierzyciel hipoteczny) nadal może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności, ale tylko z obciążonej nieruchomości (do wysokości hipoteki), np. poprzez wszczęcie egzekucji z tej nieruchomości. Nie może już jednak skutecznie pozwać dłużnika o zapłatę z jego innego majątku, jeśli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. W wyjątkowych przypadkach, jeśli wymagać będą tego względy słuszności, sąd może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia. Wszystko zależy od długości okresu pomiędzy przedawnieniem a dochodzeniem, rodzaju długu, powodu niedochodzenia zwrotu należności wcześniej, a także zachowania samego dłużnika. Przedawnienie długu bankowego, długu alimentacyjnego, składek ZUS czy pożyczki następuje po kilku latach. Kiedy roszczenie jest przedawnione, wierzyciel nie może dochodzić jego spłaty, zatem problem teoretycznie znika. 

Przedawnienie długu u komornika

Niestety – nie mamy co liczyć na przedawnienie długu u komornika, jeśli prowadzi on przeciwko nam postępowanie egzekucyjne. Na czas tych działań ustanawiane jest zawieszenie biegu przedawnienia i trwa ono aż do czasu prawomocnego zakończenia egzekucji. To, ile może nam zabrać komornik, zależy od rodzaju i wysokości przedawnionego długu. Jeśli sądowy nakaz zapłaty został ustanowiony lata temu, a kwota naliczonych odsetek znacznie przekracza kwotę należności głównej, mamy szansę na przedawnienie odsetek w egzekucji komorniczej (okres przedawnienia odsetek zasądzonych w orzeczeniu wynosi tylko 3 lata).

Przerwanie biegu przedawnienia rozpoczyna odliczanie terminu na nowo

Wielu dłużników niecierpliwie czeka na przedawnienie należności licząc, że ich problemy finansowe znikną wraz z upływem czasu. Nie zawsze tak jest. Jeśli w trakcie liczenia okresu przedawnienia (od 2 do 10 lat) wierzyciel wykona jakiekolwiek działanie w sprawie długu, nastąpi przerwanie biegu przedawnienia i odliczanie okresu od nowa. Bieg przedawnienia przerywają tylko czynności enumeratywnie wymienione w art. 123 Kodeksu cywilnego. Należą do nich: każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju (np. złożenie pozwu, wniosku o zawezwanie do próby ugodowe, wniosku o wszczęcie egzekucji), uznanie roszczenia przez dłużnika oraz wszczęcie mediacji. Samo wysłanie wezwania do zapłaty przez wierzyciela lub działania firmy windykacyjnej co do zasady nie przerywają biegu przedawnienia. Wtedy nie tylko będziemy musieli uregulować całą kwotę zobowiązania, ale zostaniemy obciążeni wysokimi karami pieniężnymi za zwłokę w spłacie. W takiej sytuacji wielu konsumentów decyduje się albo sprzedać posiadane dobra albo zaciągnąć pożyczkę dla zadłużonych. Nie jest to jednak najlepszy pomysł by wyjść z spirali kredytowej. Jeśli to nie pomoże, jedynym wyjściem bywa ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Zawieszenie biegu przedawnienia wydłuża jego okres

Zawieszenie biegu przedawnienia może wydłużyć termin przedawnienia o kilka lat. Jest to rozwiązanie stosowane w przypadkach, gdy dochodzenie roszczeń finansowych jest utrudnione lub niemożliwe. Gdy przeszkody zostaną usunięte, okres przedawnienia biegnie dalej. Bieg przedawnienia może zostać zawieszony w przypadku roszczeń, które przysługują:

• dzieciom przeciw rodzicom – zawieszenie na czas trwania władzy rodzicielskiej,
• osobom bez pełnej zdolności do czynności cywilnoprawnych w stosunku do opiekunów i kuratorów – zawieszenie na czas sprawowania opieki lub kurateli,
• małżonkom przeciw sobie nawzajem – zawieszenie na czas trwania małżeństwa,
• osobom, które nie mogły dochodzić swoich praw z powodu siły wyższej, np. wojny czy kataklizmu – zawieszenie na czas istnienia przeszkody (podstawą do zawieszenia nie może być długotrwała choroba czy pobyt za granicą).

Zawieszenie biegu przedawnienia jest często stosowane przez dłużników ZUS. Wystarczy, że zawrą oni umowę o odroczenie płatności składek lub o rozłożenie należności na raty. W trakcie okresu zawieszenia, nie są naliczane odsetki ustawowe za opóźnienia w spłacie.

Czy cesja wierzytelności przerywa bieg przedawnienia?

Nie, sama cesja wierzytelności (czyli przeniesienie prawa do długu przez wierzyciela na inny podmiot, np. firmę windykacyjną) nie przerywa biegu przedawnienia. Nowy wierzyciel nabywa wierzytelność wraz z 'dobrodziejstwem' upływającego terminu przedawnienia.

Firma windykacyjna odkupiła twój dług i teraz domaga się jego zapłaty? Jeśli należność jest przedawniona, nie musisz jej spłacać! Bazowanie na niewiedzy przestraszonych dłużników to praktyka stosowana od lat. Jeśli otrzymamy od windykatora ponaglenie do spłaty przedawnionego długu, rozsądniej będzie nie reagować – to samo dotyczy uciążliwych telefonów. Samo przejęcie długu czy skierowanie pisma do dłużnika nie przerywa biegu przedawnienia. Dlaczego zatem wierzyciele to robią? Jeśli przestraszony dłużnik zgodzi się na mediację czy poprosi o rozłożenie spłaty na raty, sprawa zostanie skierowana do sądu. Oznacza to bowiem, że nastąpiło uznanie długu po przedawnieniu.

Uznanie długu a przedawnienie

Nawet jeśli nastąpiło już przedawnienie wierzytelności, sumienie niektórych dłużników nie pozwala zostawiać niezamkniętych spraw. Zwrot długu jest możliwy zawsze, a przedawnienie nie stanowi tu żadnego problemu. W takim wypadku następuje właściwe uznanie roszczenia. Ma formę umowy między dłużnikiem a wierzycielem, opartą na oficjalnym uznaniu istnienia długu przez dłużnika. Możliwa jest także nieświadoma zgoda na przerwanie przedawnienia i ponowne dochodzenie spłaty zaległych długów. Sytuacja taka ma miejsce, gdy następuje niewłaściwe uznanie długu. By nastąpiło, dłużnik nie musi składać oficjalnego oświadczenia. Wystarczy, że podejmuje działania jasno wskazujące, iż ma świadomość istnienia zobowiązania i chce je dobrowolnie uregulować. Uznanie długu następuje, jeśli dłużnik:

• poprosi wierzyciela o zwolnienie z obowiązku spłaty, rozłożenie długu na raty lub odroczenie płatności w czasie,
• spłaci część zobowiązania i nie będzie kwestionował pozostałej części długu,
• spłaci odsetki od zobowiązania,
• zawrze z wierzycielem ugodę.

Niewłaściwe uznanie długu następuje, gdy zadłużona osoba podejmie jakiekolwiek działania w sprawie zobowiązania i jeśli nie można ich cofnąć. Wierzyciele powołują się też często na tzw. doręczenie zastępcze nakazu zapłaty. Jeśli na adres zamieszkania zostaną przesłane dwa pisma (w odstępie 7 dni), a dłużnik na nie nie odpowie, dokument uważa się za odebrany. Warunkiem awizowania jest prawidłowy adres oraz złożenie pisma sądowego na poczcie, a samego awiza w skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania adresata ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo można odebrać. Uznanie długu spowoduje przerwanie biegu przedawnienia i da wierzycielowi szansę dochodzenia spłaty na drodze sądowej.

Przedawniony dług a zdolność kredytowa

Każda niespłacona pożyczka i kredyt są widoczne w naszym raporcie BIK i bazach dłużników. Można oczywiście skorzystać z ofert pożyczek bez BIK. Instytucje finansowe chcą jak najszybciej odzyskać swoje pieniądze. W razie opóźnień w spłacie, sprawa dłużnika jest przekazywana do firmy windykacyjnej, a następnie do sądu (prawomocny wyrok sądu wydłuży okres przedawnienia do 6 lat). Jeśli komornik prowadzi wobec Ciebie postępowanie egzekucyjne, zobacz ile wynosi kwota wolna od zajęcia. Poznaj swoje prawa. Wpis do KRD przedawnionego długu nie powinien zaskakiwać. Wierzyciel ma obowiązek usuwania z KRD wyłącznie informacji o długach spłaconych lub wygasłych. BIG natomiast będzie przetwarzał informacje o nieuregulowanych długach chyba, że wierzyciel zdecyduje inaczej. Usunięcie przedawnionego zobowiązania z BIG może nastąpić wyłącznie w sytuacji, gdy spłacimy zadłużenie lub zawrzemy z wierzycielem ugodę. Zatem nawet jeśli nie musimy spłacać przedawnionych długów, dawne zobowiązania mogą nadal negatywnie wpływać na naszą zdolność kredytową.

1. 1. Dz.U.2019.0.1145
   2. Termin przedawnienia składek ZUS zależy od tego, kiedy powstało zadłużenie. Jeśli przed 2012 rokiem, to umorzenie składek ZUS nastąpi dopiero po 10 latach. Jeśli dług powstał po 2012 roku, to termin przedawnienia niezapłaconych składek ZUS wyniesie 5 lat.