Przedawnienie długu - Kiedy upływa i jak je obliczyć?

Co oznacza przedawnienie długu?

Przedawnienie długu oznacza, że po upływie określonego czasu wierzyciel traci możliwość skutecznego dochodzenia roszczenia przed sądem. Niemal każde roszczenie finansowe może się w końcu przedawnić, jeśli wierzyciel przez długi czas nie domaga się jego spłaty. Sam dług jednak nie znika – staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym, które dłużnik może (ale nie musi) dobrowolnie spełnić.

Kiedy dług się przedawnia?

Przedawnienie długu rozpoczyna się od ostatniego dnia roku, w którym wierzyciel może się domagać jego spłaty, czyli ostatniego dnia roku, w którym upływa termin spłaty.

Jeśli przed upływem okresu przedawnienia wierzyciel wykona działania związane z długiem, np. złoży pozew sądowy, bieg przedawnienia rozpocznie się na nowo. Dlatego dłużnicy nigdy nie mogą być pewni, że ich zobowiązanie zostanie anulowane.

Od czego zależy czas przedawnienia długu?

Czas, po jakim następuje przedawnienie długu, będzie zależał od rodzaju zadłużenia oraz tego, komu jest się winnym pieniądze.

Podstawowy czas przedawnienia zadłużenia wynosi 6 lat. W przypadku roszczeń wynikających na przykład z roszczeń alimentacyjnych lub prowadzenia działalności gospodarczej czas, po jakim następuje przedawnienie długu, skraca się już do 3 lat. Poniżej znajdziesz terminy obowiązujące dla poszczególnych rodzajów zadłużeń.

Okoliczności prowadzące do przedawnienia długu

Najczęstsze okoliczności prowadzące do przedawnienia długu, to:

1. Przeoczenie - zdarza się w firmach, które posiadają wielu dłużników,
2. Problemy z doręczeniem wezwania - np. w przypadku zmiany miejsca zamieszkania dłużnika (warto pamiętać, że przesłanie dwóch ponaglających listów poleconych jest równoznaczne z odebraniem ponaglenia, jest to tzw. doręczenie zastępcze),
3. Problem z ustaleniem spadkobierców dłużnika - na których po jego śmierci spadnie obowiązek spłaty (w takim wypadku następuje przedawnienie długu spadkowego.

Długi, które ulegają przedawnieniu w 2025 roku?

Na koniec 2025 roku przedawnieniu ulegną głównie roszczenia z 3‑letnim terminem, które stały się wymagalne w 2022 r. (np. niespłacony kredyt, pożyczka czy czynsz). Zgodnie z zasadą końca roku kalendarzowego, ostateczny termin ich dochodzenia mija 31 grudnia 2025 r.

W 2025 roku za przedawnione można uznać następujące długi (w zależności od rodzaju zobowiązania i liczenia terminu):

1. Długi z umów cywilnoprawnych (np. pożyczki, sprzedaż, usługi)
   • Termin: 6 lat (po nowelizacji z 2018 r.)
   • Świadczenia okresowe (np. raty): 3 lata
   • Bieg liczy się od dnia, w którym należało dokonać zapłaty
2. Zobowiązania między przedsiębiorcami (B2B)
   • Termin: 3 lata
   • Obejmuje m.in. faktury, umowy handlowe, usługi między firmami
   • W 2025 mogą się przedawniać długi z 2022 r.
3. Długi czynszowe
   • Termin: 3 lata
   • Dotyczy czynszu i innych opłat związanych z najmem
4. Mandaty i kary administracyjne
   • Termin: zazwyczaj 1–5 lat (w zależności od rodzaju kary i organu)
   • Przykład: mandat za jazdę bez biletu – zwykle po roku
5. Alimenty
   • Termin: 3 lata dla każdej raty
   • Przedawniają się jedynie zaległe raty; bieżące wciąż mogą być egzekwowane
6. Kredyty bankowe i chwilówki
   • Termin: 3 lata (dla firm pożyczkowych), 6 lat (dla osób fizycznych)
   • W 2025 mogą się przedawniać zobowiązania z lat 2019–2020
7. Zobowiązania podatkowe
   • Termin: 5 lat
   • Bieg liczy się od końca roku, w którym upłynął termin płatności

Jak sprawdzić czy Twój dług ulega przedawnieniu w 2025 roku?

Jeśli chcesz sprawdzić, czy Twój dług ulega przedawnieniu w 2025 roku:

1. Zobacz, jaką datę ma wymagalność długu (ostateczny termin płatności);
2. Sprawdź rodzaj zobowiązania (pożyczka, mandat, faktura itp.);
3. Oblicz upływ czasu, porównując go z okresem przedawnienia;
4. Sprawdź, czy doszło do przerwania biegu przedawnienia lub w razie wątpliwości skorzystaj z porady prawnej.

Jakie długi nie ulegają przedawnieniu?

Długami, które nie ulegają przedawnieniu, są długi majątkowe. Roszczenia majątkowe zwykle się przedawniają, ale istnieją pewne wyjątki. Możemy do nich zaliczyć:

• Roszczenia o zniesienie współwłasności rzeczy,
• Roszczenia windykacyjne (wydobywcze) wynikające z prawa własności,
• Roszczenia o zaprzestanie naruszeń (negatoryjne) wynikające z prawa własności do nieruchomości,
• Roszczenia o naprawienie szkody jądrowej.

Co przerywa bieg przedawnienia?

Bieg przedawnienia zostaje przerwany w momencie, gdy wierzyciel lub windykator podejmą działania zmierzające do odzyskania należności. Każda czynność ukierunkowana na dochodzenie długu powoduje, że termin przedawnienia zaczyna biec od nowa i będzie liczony ponownie dopiero po zakończeniu danego postępowania. Oznacza to, że aby zobowiązanie faktycznie się przedawniło, przez cały wymagany okres nie mogą być podejmowane żadne kroki w jego sprawie. Do czynności przerywających bieg przedawnienia należą m.in.:

• ponowne skierowanie sprawy do sądu,
• mediacja,
• rozpoczęcie egzekwowania roszczenia,
• zawarcie ugody,
• uznanie długu przez dłużnika.

Niewłaściwe uznanie długu

Do tzw. niewłaściwego uznania długu dochodzi wówczas, gdy dłużnik (często nieświadomy swoich praw) akceptuje nakaz zapłaty lub w inny sposób potwierdza istnienie zobowiązania. Takie działanie traktowane jest jako przyznanie się do długu, co skutkuje przerwaniem biegu przedawnienia i ponownym obowiązkiem jego uregulowania. Do niewłaściwego uznania długu może dojść w przypadku:

• Zawezwania do próby ugodowej - jeśli wystosuje je wierzyciel, a dłużnik na nie zareaguje,
• spłaty części zadłużenia,
• prośby dłużnika o rozłożenie zobowiązania na raty,
• prośby o odroczenie terminu płatności,
• prośby o ustalenie nowego terminu spłaty ze względu na brak pieniędzy.

Jak złożyć formalny sprzeciw wobec nakazu zapłaty?

Jeśli twój dług się przedawnił, możesz złożyć złożyć formalny sprzeciw wobec nakazu zapłaty. Składając sprzeciw wobec nakazu zapłaty, upewnij się, że Twój dług uległ przedawnieniu. Zarzut przedawnienia należy złożyć na piśmie, a następnie wypełnić i wysłać w ciągu dwóch tygodni od otrzymania od sądu wezwania do zapłaty. Pismo powinno zawierać:

1. dane osobowe obu stron umowy,
2. opis sprawy,
3. wskazanie nakazu, od którego wnoszony jest sprzeciw,
4. datę wypowiedzenia umowy,
5. datę zawarcia umowy kredytu, w celu udowodnienia przedawnienia długu.

Przedawnienie długu a postępowanie sądowe

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wierzyciel nie może skutecznie dochodzić w sądzie spłaty zobowiązania, które uległo przedawnieniu.

Może jednak próbować odzyskać należność w inny sposób – np. sprzedać dług firmie windykacyjnej (cesja wierzytelności), która podejmie działania wobec dłużnika. W sytuacji, gdy sprawa trafi do sądu to na dłużniku spoczywa obowiązek podniesienia zarzutu przedawnienia. Brak takiego działania może skutkować zasądzeniem zapłaty mimo upływu terminu przedawnienia.

Jak przedawnienie długu wpływa na zdolność kredytową?

Nawet jeśli dług uległ przedawnieniu i nie ma już obowiązku jego spłaty, to wciąż może on negatywnie wpływać na Twoją zdolność kredytową. Informacje o niespłaconych zobowiązaniach trafiają do BIK oraz rejestrów dłużników, np. KRD czy BIG. Banki i firmy pożyczkowe sprawdzają te bazy przy ocenie wniosków kredytowych, dlatego wpis o zadłużeniu (również przedawnionym) może utrudnić uzyskanie finansowania.

Przedawnienie długu - Podsumowanie

Przedawnienie długu nie oznacza, że zobowiązanie całkowicie znika – nadal istnieje, ale wierzyciel traci możliwość skutecznego dochodzenia go w sądzie, jeśli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Długami, które nie ulegają przedawnieniu są np. kredyty hipoteczne, w przypadku których można dochodzić jedynie przedawnienia odsetek. Terminy przedawnienia zależą od rodzaju zobowiązania i wynoszą od 1 roku (np. mandaty) do nawet 6 lat (np. kredyty, pożyczki, długi spadkowe). Bieg przedawnienia może zostać przerwany np. przez wniesienie pozwu czy uznanie długu przez dłużnika. Warto również pamiętać, że uznanie długu już po jego przedawnieniu może ponownie otworzyć wierzycielowi drogę do dochodzenia roszczeń. Dlatego razie wątpliwości co do statusu zadłużenia najlepiej skonsultować się z prawnikiem.