Zadłużenie — co to takiego?
Zadłużenie jest przeterminowanym zobowiązaniem pieniężnym. Podpisując umowę kredytu bądź pożyczki, kredytobiorca otrzymuje harmonogram spłaty. Wyznacza on terminy w których beneficjent ma obowiązek dostarczyć zapłatę za kolejną ratę zobowiązania. Jeśli z różnych przyczyn spóźni się z zapłatą raty, powstaje zadłużenie. Zadłużenie trwa tak długo, aż spłacimy zaległości i inne wynikające z niego koszta, aż stan zobowiązania będzie zgodny z przewidywaniami harmonogramu.
Dłużnik — kto to taki?
Dłużnik to każda osoba, która otrzymała świadczenie pieniężne od wierzyciela. W ustawach dłużnikiem nazywa się po prostu drugą stronę umowy kredytowej. Dlatego też rejestry które spisują wszystkie aktywne zobowiązania, nie tylko te przeterminowane, nazywa się rejestrami dłużników. Mimo tego, w mowie ogólnej przyjęło się, że dłużnikami nazywamy te osoby, które nie spłacają swojego zobowiązania terminowo, niezależnie od przyczyny tego opóźnienia.
Rodzaje długów
Poza standardowym długiem od kredytu czy pożyczki, odróżniamy specjalne przypadki zależnie od rodzaju zobowiązania, jakie uległo przeterminowaniu. Wyróżniamy w ten sposób długi:
- Alimentacyjne
- Kredytowe
- Podatkowe
- Spadkowe
- Partnerów
Nie wszystkie długi niosą ze sobą te same konsekwencje. W większości przypadków nie grozi nam więzienie za długi, zawsze jednak opóźnienie w spłacie wiąże się z dodatkowymi karami pieniężnymi.
Długi alimentacyjne
Długi alimentacyjne odnoszą się do niespełnionych świadczeń alimentacyjnych. Ten rodzaj długu jest traktowany najbardziej rygorystycznie w Polskim prawie. Dłużnicy alimentacyjni często nie mają dostępu do programów czy ulg, które można wykorzystać w innych rodzajach zadłużeń. Jednocześnie komornicy alimentacyjni mają dostęp do największej ilości narzędzi w pobieraniu tego świadczenia z majątku dłużnika.
Długi podatkowe
Długi podatkowe powstają, gdy podatnik nie ureguluje należności z urzędem skarbowym. Tak jak w przypadku zwykłych długów, od zaległości podatkowej mogą być naliczane odsetki karne za zwłokę. Zależnie od ugody, organ podatkowy może rozłożyć spłatę długu podatkowego na raty.
Długi spadkowe
Długi spadkowe są zadłużeniem, które możemy przyjąć dobrowolnie, gdy zostaje nam zaoferowana masa spadkowa osoby zmarłej. Obecnie spadkobiercy mają możliwość:
- Odmowy przyjęcia spadku oraz związanego z nim długu.
- Przyjęcia należnego spadku oraz długu do wartości zaakceptowanego spadku.
- Przyjęcia masy spadkowej wraz z całością długów osoby zmarłej.
W przypadku przejęcia długu, osoba za niego odpowiedzialna ustala z wierzycielami zmarłego zasady i termin spłaty przedawnionego zobowiązania.
Długi partnerów
Za długi partnera odpowiadamy wtedy, gdy wyraziliśmy zgodę na wzięcie przez niego danej pożyczki lub kredytu. Jest to część majątku wspólnego. Należy jednak pamiętać, że długi powstałe przed małżeństwem lub te zawarte bez wiedzy, lub zgody drugiej osoby nie nakładają odpowiedzialności na partnera, lub partnerkę.
Jak mogę sprawdzić swoje długi?
Stan swoich długów możesz sprawdzić w rejestrze dłużników. Najczęściej stosowanym rejestrem dłużników jest Biuro Informacji Kredytowej. Portale tego typu zbierają od banków i pożyczkodawców informacje o zawartych umowach kredytowych. Sprawdzając swój status w serwisie, dowiesz się, które z twoich zobowiązań są wciąż aktywne, oraz czy któreś z nich jest przeterminowane.
Poza tym, zarówno banki, jak i strony pożyczkowe udostępniają serwisy internetowe które nadzorują stan twojego zobowiązania, aby ułatwić proces spłaty. Jeżeli zadzwonisz do swojego wierzyciela z zapytaniem, udostępni on szczegóły w sprawie twojego długu.
Jak sprawdzić długi osoby trzeciej?
Możliwość sprawdzenia długu osoby trzeciej jest mocno ograniczona. Rejestry dłużników chętnie udostępnią nam dane na nasz własny temat i posiadają usługi, które to ułatwiają. W większości wypadków nie zdradzą nam jednak wieści o osobach trzecich, ponieważ są one objęte tajemnicą bankową. Możemy sprawdzić cudze długi tylko w kilku przypadkach:
- Długów osoby zmarłej.
- Długów męża lub żony.
- Długów kontrahenta.
Jak sprawdzić długi zmarłego
W przypadku dziedziczenia masy spadkowej, zostaniemy poinformowani o potencjalnym długu po złożeniu w sądzie wniosku o sporządzenie spisu inwentarza osoby zmarłej. Wykaz składu majątku zmarłego będzie zawierał również jego zobowiązania finansowe.
Jak sprawdzić długi męża/żony?
Jeżeli nasza druga połówka posiada dług, za który jesteśmy współodpowiedzialni, wystarczy wygenerować raport na nasz temat aby sprawdzić długi męża lub żony. Zobowiązania zawarte bez naszej zgody lub przed małżeństwem nie są z nami powiązane, przez co nie będziemy mogli uzyskać danych na ich temat.
Jak sprawdzić długi kontrahenta?
Dług kontrahenta możemy sprawdzić, generując raport z jawnego rejestru dłużników, np. KRD. Możemy ubiegać się o te informacje również w ZUSie i Urzędzie Skarbowym, jednak W tym celu będzie nam potrzebna pisemna zgoda kontrahenta.
Zadłużenie przeterminowane — co się dzieje, jeśli przestanę spłacać zobowiązania?
Istnieje w Polsce wiele mechanizmów i przepisów które mogą zadecydować o obowiązkach, jak i prawach dłużnika, zależnie od okoliczności jego zobowiązania. Każde z tych działań inicjowane jest przez wierzyciela lub wyznaczoną przez niego osobę zarządzającą zobowiązaniem. Gdy przestajesz spłacać długi, może nastąpić:
- Przyznanie odsetek karnych
- Proces windykacyjny.
- Wpisanie zadłużenia do bazy dłużników.
- Rozpoczęcie sprawy sądowej w sprawie długu.
- Egzekucja komornicza długów.
Odsetki Karne
Odsetki karne to kara jaką musi zapłacić dłużnik za szkodę finansową, która wyrządza wierzycielowi przez zaległości w spłacie, narażając jego płynność finansową. Prawie zawsze są one stosowane, z nadzieją, że ryzyko poniesienia dodatkowych kosztów zmobilizuje dłużników do spłaty.
Windykacja należności
Proces windykacyjny to działania mające na celu zawarcie ugody między dłużnikiem a jego wierzycielem. Windykator próbuje poznać sytuację życiową dłużnika aby ocenić, czy będzie mógł on wrócić do terminowej spłaty zobowiązania w rozsądnym czasie. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, może dojść do restrukturyzacji umowy kredytowej, celem ułatwienia spłaty długu. Zwykle rozwiązania te prowadzą do zmniejszenia miesięcznej raty, choć całkowity koszt zobowiązania może wzrosnąć z powodu zwiększenia ilości rat, jakie będzie trzeba uregulować.
Wpis do rejestru dłużników
Wpisanie statusu dłużnika do bazy takiej jak BIK czy KRD jest możliwe po 60 dniach zaległości w spłacie. Dłużnik zostaje poinformowane o zamiarze zamieszczenia stanu jego umowy w bazie z wyprzedzeniem o co najmniej 30 dni. Konsekwencją wpisu do bazy jest utrata zdolności kredytowej. Oznacza to brak możliwości wzięcia nowego kredytu czy pożyczki, zarówno obecnie, jak i przez pewien czas po spłacie zobowiązania. Konsekwencja ta jest ostrzeżeniem dla innych pożyczkodawców o nierzetelności klienta.
Egzekucja komornicza
Rozpoczęcie sprawy sądowej jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy przez wierzyciela, który oskarża dłużnika o złamanie jej zasad. Zależnie od decyzji sądu, może się to skończyć rozpoczęciem egzekucji komorniczej. Komornik ma prawo zająć nasze konto bankowe celem spłaty zobowiązania, jak i spieniężyć część naszej należności w ramach aukcji komorniczej.
Jak sobie radzić z zadłużeniem?
Nie zawsze mamy możliwość spłaty długów. Jednocześnie, dłużnicy często znajdują się w sytuacji, w której stres i zmęczenie spowodowane długami zaczynają się odbijać na ich zdrowiu. Istnieją na szczęście narzędzia i produkty kredytowe, które pomagają odzyskać kontrolę nad naszą sytuacją finansową. Są nimi:
- Kredyty konsolidacyjne.
- Kredyty oddłużeniowe.
- Sprzedaż długu.
- Przedawnienie długu.
- Przystąpienie do długu.
- Bankructwo konsumenckie.
Kredyt konsolidacyjny
Kredyty konsolidacyjne to zobowiązania przeznaczone wczesnej spłacie innych aktywnych zobowiązań. Spłacając kredyt wcześniej, dłużnik zwolniony jest z płatności odsetkowych, dzięki czemu pożyczka konsolidacyjna nie jest aż taka wysoka. Ponieważ nowe zobowiązanie to tylko jedna rata, oszczędzamy też pieniądze z miesiąca na miesiąc. Jest to szybki sposób na uproszczenie naszej sytuacji finansowej i zwiększenie budżetu domowego.
Oczywiście nic nie jest za darmo, kredyt konsolidacyjny zwykle będziemy spłacali dłużej niż pierwotne zobowiązania, więc z czasem zapłacimy za niego więcej. Wiele osób decyduje się na to rozwiązanie, ponieważ mimo wszystko jest to łatwiejsze, a więc często i warte swojej ceny.
Kredyt oddłużeniowy
Kredyt oddłużeniowy to pożyczka konsolidacyjna. Dłużnicy często szukają tego rozwiązania nieświadomi różnicy między terminami ‘kredyt’, a ‘pożyczka’. Kredytów mogą udzielać tylko banki, u który kredyt na spłatę długów to wcześniej omówione zobowiązanie konsolidacyjne. Kredyty oddłużeniowe są analogiczną ofertą od firm prywatnych. Niekiedy posiadają one konkurencyjne oferty względem banków. Najczęściej jednak korzystają z nich osoby o złej historii kredytowej, którym nie udało się uzyskać kredytu konsolidacyjnego. Firmy pożyczkowe mogą wesprzeć nas w złej sytuacji, w zamian za co oczekują wyższego wynagrodzenia z uwagi na ryzyko, jakie reprezentujemy.
Sprzedaż długu
Sprzedaż długu zwykle następuje z inicjatywy wierzyciela. Jeśli nie chce on dochodzić od nas swojej należności, może sprzedać ją na giełdzie długów innej osobie za niepełną kwotę. Dla dłużnika oznacza to konieczność spłaty zobowiązania nowemu wierzycielowi.
Przedawnienie długu
Jeżeli wierzyciel nie podejmuje żadnych starań celem odzyskania długu przez 6 lat, a dłużnik w tym czasie nie reguluje swoich rat, zobowiązanie ulega przedawnieniu. Kredytobiorca nie musi go już spłacać.
O ile jest to możliwe, sytuacja ta prawie nigdy nie następuje. Każde działanie wierzyciela celem odzyskania należności odnawia czas, jaki musi minąć do przedawnienia długu.
Przystąpienie do długu
Przystąpienie do długu oznacza jego przejęcie przez osobę trzecią, zgodnie z zasadami artykułu 519 Kodeksu Cywilnego. Może to mieć miejsce w ramach ugody z wierzycielem lub być formą zabezpieczenia w postaci żyranta. Umowa przejęcia długu pozwala na jego oficjalne przekazanie, przenosząc obowiązki dłużnika na osobę trzecią. Nie jest to jednak konieczne, aby spłacić dług innej osoby. Każdy chętny może spłacać raty zobowiązania dowolnej osoby w dowolnej chwili, bez konieczności przystąpienia do długu tej osoby.
Bankructwo konsumenckie
Dłużnik, który uważa, że fizycznie nie jest w stanie spłacić swojego zobowiązania, może ogłosić bankructwo. Sąd wyznaczy mu nowy plan spłaty z ograniczonym czasem trwania, a sprawą zajmie się syndyk. Zadaniem dłużnika w okresie bankructwa jest spłata części długu w wyznaczonej kwocie. Gdy sądowy harmonogram spłaty się skończy, pozostały dług zostaje w całości unieważniony. Rozwiązanie to pozwala nam wrócić do normalności, gdy zostaliśmy pochłonięci przez bezdenną spiralę zadłużenia.
Czy za brak spłaty zadłużenia mogę trafić do więzienia?
Nie, za brak spłaty zadłużenia nie można trafić do więzienia. Polskie prawo nie przewiduje aresztu czy więzienia za długi. Wyjątek stanowią w tym przypadku zaległości podatkowe. Sąd może zarządzić karę pozbawienia wolności, jeśli zadecyduje, że zaległość podatkowa stanowiła celowe przestępstwo skarbowe. Zależy to w większości od wysokości zaległej kwoty podatkowej.
Podsumowanie najważniejszych informacji na temat długów
Długi są nieprzyjemnym tematem. Wiele rzeczy może się przytrafić podczas wieloletniego okresu kredytowego. Jeżeli przewidujemy nadciągające trudności w spłacie, warto reagować jak najszybciej. Kontakt z bankiem czy pożyczkodawcą może umożliwić nam zmianę warunków umowy poprzez wydłużenie spłaty, czy wakacje kredytowe, dzięki czemu unikniemy wielu uciążliwych konsekwencji zadłużenia.