Syndyk – rola, zadania i uprawnienia w postępowaniu upadłościowym

Syndyk – rola i definicja

Syndyk to osoba pełniąca funkcję funkcjonariusza publicznego, odpowiedzialna za prowadzenie postępowania upadłościowego i odzyskiwanie długów. Syndyk zarządza majątkiem upadłego podmiotu, mając na celu jego likwidację w taki sposób, aby pokryć należności wierzycieli. Jego działania obejmują przejęcie, inwentaryzację oraz zarządzanie majątkiem dłużnika, rozliczanie roszczeń wierzycieli, przygotowywanie sprawozdań oraz reprezentowanie upadłego w sądzie. Syndykami mogą być jedynie licencjonowane osoby lub firmy, działające z ramienia sądu upadłościowego i realizujące wyrok sądu. Ich rola jest kluczowa w procesie upadłościowym, gdzie dążą do sprawiedliwego rozwiązania sytuacji finansowej dłużnika wobec jego wierzycieli. Syndyk działa z ramienia sądu upadłościowego i realizuje jego wyrok.

Zadania syndyka

Zadania syndyka obejmują:

• Przejęcie upadłego mienia i zliczenie majątku dłużnika
• Zarządzanie majątkiem upadłego do czasu zakończenia postępowania
• Rozliczanie roszczeń wierzycieli
• Przygotowywanie sprawozdań
• Reprezentowania upadłego w sądzie

Syndyk jest postacią niezbędną w postępowaniu upadłościowym. 

Uprawnienia syndyka

Uprawnienia syndyka to szeroki zakres działań upoważniających go do zarządzania majątkiem podmiotu ogłaszającego upadłość konsumencką. Syndyk może informować o zainteresowane podmioty o postępowaniu upadłościowym, a nawet wchodzić w posiadanie majątku dłużnika, aby nim zarządzać. Syndyk jest zobowiązany do stworzenia planu spłaty i przedstawienia go wierzycielom. Syndyk może dokonać sprzedaży wartościowych aktywów dłużnika, aby pokryć część długu.

Czynności syndyka po wyznaczeniu go przez sąd

Syndyk wykonuje czynności związane z zarządzaniem majątkiem upadłego podmiotu. Przede wszystkim ma za zadanie przedstawić plan działania przed sądem. Syndyk jest odpowiedzialny za spisanie i identyfikację majątku dłużnika. Na postawie przeprowadzonego audytu syndyk przygotowuje sprawozdanie dla wierzycieli i sądu. Przed podjęciem konkretnej decyzji związanej z majątkiem dłużnika, syndyk musi przedstawić odpowiedni wniosek do sądu, aby otrzymać zgodę na działanie.

Czas trwania postępowanie syndyka

Postępowanie syndyka trwa od pół roku do kilku lat, w zależności od skomplikowania sytuacji finansowej dłużnika. Zgodnie z zaleceniami ustawodawcy proces upadłości powinien trwać 6 miesięcy. Jest to jednak idealny scenariusz, który może mieć niewiele wspólnego z rzeczywistością. Jeżeli syndyk nie może zająć atrakcyjnego dobra, które łatwo spieniężyć na rzecz długu, postępowanie może ciągnąć się nawet przez kilka lat

Co może i czego nie może zająć syndyk

Syndyk może zająć większość aktywów należących do dłużnika. Wliczamy w to nieruchomości, akcje, pojazdy, zegarki, a nawet rodzinny spadek. Syndyk zajmuje drogie przedmioty, aby je sprzedać i spłacić w ten sposób część długu. Syndyk może zająć także część wynagrodzenia dłużnika.

Syndyk nie może zająć rzeczy osobistych dłużnika, które są mu niezbędne do życia codziennego oraz wykonywania pracy. Na przykład komputer lub laptop jest przedmiotem wielu sporów. Teoretycznie syndyk może go zająć, jednak wyjątek stanowi sytuacja, w której komputer lub laptop jest dłużnikowi potrzebny do wykonywania pracy. W takim wypadku syndyk nie ma prawa zlicytowania narzędzia pracy.

Metody egzekwowania długu przez syndyka

Metody egzekwowania długu stosowane przez syndyka to:

• Inwentaryzacja i wycena majątku. Syndyk przeprowadza szczegółową inwentaryzację majątku dłużnika, w tym nieruchomości, sprzętu, towarów i praw własności intelektualnej. Następnie dokonuje wyceny tych aktywów, często z pomocą ekspertów, aby określić ich wartość rynkową.
• Sprzedaż majątku. Syndyk organizuje sprzedaż aktywów dłużnika, co może obejmować aukcje, sprzedaż prywatną lub inne formy sprzedaży. Celem jest maksymalizacja uzyskanych środków na pokrycie długów.
• Zarządzanie wierzytelnościami. Syndyk identyfikuje i zarządza wierzytelnościami należnymi do upadłego podmiotu. Może to obejmować ściąganie należności od dłużników upadłego podmiotu.
• Negocjacje z wierzycielami. Syndyk może prowadzić negocjacje z wierzycielami w celu osiągnięcia porozumień dotyczących spłaty długów, co może obejmować restrukturyzację długu lub częściowe umorzenie zobowiązań.
• Rozdzielanie środków. Po zebraniu środków z majątku dłużnika, syndyk rozdziela je między wierzycieli zgodnie z ustawowym porządkiem priorytetów. To obejmuje spłatę zobowiązań zabezpieczonych, niezabezpieczonych i wreszcie akcjonariuszy, jeśli są jakiekolwiek środki pozostałe.
• Zamykanie postępowania upadłościowego. Po rozliczeniu zobowiązań i rozdaniu środków wierzycielom, syndyk zamyka postępowanie upadłościowe. Obejmuje to także sprawy administracyjne i prawne związane z zakończeniem upadłości.

Każda z tych metod jest stosowana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa upadłościowego i może być dostosowana w zależności od specyfiki danej sprawy upadłościowej.

Syndyk stosuje różne metody w celu zarządzania majątkiem dłużnika. Najczęściej syndyk tworzy plan postępowania. Polega on na przeanalizowaniu sytuacji finansowej dłużnika oraz zapoznaniu się z jego własnościami. Kiedy syndyk oszacuje wartość majątku, może zaplanować sprzedaż przedmiotów i innych dóbr dłużnika w taki sposób, aby zaspokoić wierzycieli.

Wynagrodzenie syndyka

Wynagrodzenie syndyka w Polsce jest regulowane przez prawo upadłościowe, które precyzuje sposób jego obliczania. Zgodnie z tymi przepisami, wynagrodzenie syndyka może wynosić od jednej czwartej do dwukrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, pomijając wypłaty nagród z zysku, z czwartego kwartału poprzedniego roku. Obecnie, odnosząc się do danych na rok 2023, średnie wynagrodzenie to 5 367,71 PLN. Oznacza to, że wynagrodzenie syndyka może się wahać wokół tej kwoty, w zależności od skomplikowania sprawy.

W przypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd ma możliwość ustalenia wynagrodzenia syndyka nawet do czterokrotności tej kwoty. Warto zauważyć, że w większości postępowań upadłościowych dotyczących konsumentów, gdzie nie ma dużej masy majątkowej do zarządzania, wynagrodzenie syndyka zwykle oscyluje wokół 5 000 PLN. Do tej kwoty należy doliczyć podatek VAT, który w Polsce wynosi 23%. To oznacza, że całkowita kwota wynagrodzenia syndyka, wliczając podatek, będzie wyższa niż nominalna stawka wynagrodzenia.

Dokładny koszt postępowania syndyka zależy od specyfiki danej sprawy. Jest to determinowane przez liczbę wierzycieli, majątek dłużnika, który ogłosił upadłość oraz skomplikowanie samej sprawy. Syndyk dąży do tego, aby pokryć należność wierzycieli z pieniędzy, które odzyska podczas sprzedaży własności dłużnika. Jeżeli jednak dłużnik nie dysponuje dostatecznie wartościowymi dobrami, pozostała część kwoty może zostać spłacona przez państwo.

Działania wierzyciela po bezskutecznym lub niepełnym postępowaniu upadłościowym

Postępowanie upadłościowe prowadzone przez syndyka nie zawsze prowadzi do pełnego zaspokojenia wszystkich wierzycieli, zwłaszcza gdy masa upadłości jest niewystarczająca. W takiej sytuacji, po formalnym zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego z powodu braku funduszy na jego kontynuację, wierzyciel, którego roszczenia nie zostały w pełni pokryte, może podjąć dalsze kroki w celu odzyskania należności.

Główne możliwości działania dla wierzyciela obejmują:

• Uzyskanie tytułu wykonawczego: Jeżeli wierzyciel go jeszcze nie posiadał lub postępowanie upadłościowe nie objęło całości długu, konieczne może być uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądu (tytułu egzekucyjnego) i nadanie mu klauzuli wykonalności (tworząc tytuł wykonawczy) na niezaspokojoną część wierzytelności.
• Wszczęcie postępowania egzekucyjnego: Na podstawie tytułu wykonawczego, wierzyciel może złożyć wniosek do komornika sądowego o wszczęcie standardowego postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi. Egzekucja ta może być skierowana do przyszłego majątku lub dochodów dłużnika, nabytych już po zakończeniu postępowania upadłościowego.
• Wniosek o wyjawienie majątku: W sytuacji, gdy wierzyciel nie ma wiedzy o aktualnym majątku dłużnika, może złożyć do sądu wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku.
• Egzekucja z majątku wspólnego: W określonych prawem przypadkach, jeśli dłużnik pozostaje w związku małżeńskim z ustawową wspólnością majątkową, wierzyciel może próbować dochodzić roszczeń z majątku wspólnego (wymaga to spełnienia dodatkowych warunków i często odpowiedniej klauzuli wykonalności).
• Sprzedaż wierzytelności: Wierzyciel może zdecydować się na sprzedaż (cesję) niezaspokojonej wierzytelności wyspecjalizowanej firmie windykacyjnej lub na giełdzie długów.
• Ujęcie straty w księgach (dla przedsiębiorców): Wierzyciel będący przedsiębiorcą może mieć możliwość zaliczenia niezaspokojonej wierzytelności jako kosztu uzyskania przychodu lub straty podatkowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi.

Należy podkreślić, że te działania są inicjowane przez wierzyciela i realizowane najczęściej przez komornika sądowego, już po zakończeniu roli syndyka w zarządzaniu masą upadłości lub w przypadku jej braku.

Kto może zostać syndykiem

Syndykiem może zostać osoba, która spełnia następujące wymagania:

• Posiada wyższe wykształcenie
• Zdany egzamin na syndyka
• Kandydat w trakcie ostatnich 2 lat nie był dłużnikiem w postępowaniu upadłościowym
• Osoba aplikująca na syndyka nie może być podmiotem w przeszłości skazanym za przestępstwa gospodarcze

Jak zostać syndykiem?

Aby zostać syndykiem, należy zdać specjalny egzamin przed Komisją Egzaminacyjną powoływaną przez Ministra Sprawiedliwości. Kandydat musi spełnić wymienione powyżej wymagania i opłacić koszt egzaminu na syndyka w wysokości 2700 złotych.

Różnice między syndykiem a komornikiem

Różnice między syndykiem a komornikiem są istotne w kontekście procesów odzyskiwania długów, mimo że obie te role odgrywają kluczową funkcję w tej dziedzinie. Podstawowa różnica wynika z ich statusu prawnego: syndyk jest organem działającym w ramach postępowania upadłościowego i jest wyznaczany w procesie pozasądowym, podczas gdy komornik jest urzędnikiem sądowym, odpowiedzialnym za egzekwowanie wyroków sądowych.

Syndyk głównie zajmuje się zarządzaniem majątkiem dłużnika w kontekście upadłości, zabezpieczaniem tego majątku, a następnie jego sprzedażą lub innymi formami realizacji, aby spłacić wierzycieli. Jego działanie jest skoncentrowane na zaspokojeniu roszczeń wszystkich wierzycieli w ramach procedury upadłościowej.

Z kolei komornik wykonuje wyroki sądowe dotyczące indywidualnych długów, co oznacza, że jego działania są bezpośrednio związane z konkretnymi decyzjami sądowymi. Komornik zajmuje się egzekucją długów poprzez zajęcie i sprzedaż majątku dłużnika, ale w sposób bardziej skoncentrowany na indywidualnych przypadkach dłużników i konkretnych wyrokach sądowych.

Metody pracy obu tych profesji również się różnią. Syndyk często zarządza całym procesem upadłości, co obejmuje zarówno zarządzanie majątkiem, jak i współpracę z wierzycielami, podczas gdy komornik koncentruje się na egzekwowaniu konkretnych roszczeń, bazując na wyroku sądowym.