Długi podatkowe: przyczyny, skutki i jak je uregulować?

Długi podatkowe — co to jest?

Długi podatkowe to zobowiązania względem państwa powstałe w wyniku zaniedbania obowiązku płatniczego. Mogą one wynikać w związku z opóźnieniem w płatności lub fałszywego obliczania bądź celowego zatajania obowiązującej płatności. Na ryzyko podatkowe narażeni są głównie przedsiębiorcy, ponieważ to oni rozliczają składki z urzędem skarbowym.

Rodzaje długów podatkowych

Zaległości podatkowe mogą dotyczyć różnych rodzajów podatków i opłat publicznoprawnych. Do najczęściej spotykanych długów podatkowych należą zaległości z tytułu:

• Podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) – Np. niedopłata wynikająca z rocznego zeznania podatkowego, nieuregulowane zaliczki na podatek dochodowy.
• Podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) – Zaległości w płatności podatku dochodowego przez spółki i inne osoby prawne.
• Podatku od towarów i usług (VAT) – Niezapłacony podatek należny wynikający ze składanych deklaracji VAT.
• Podatku akcyzowego – Dotyczącego wyrobów akcyzowych (np. paliwa, alkohol, papierosy).
• Podatków i opłat lokalnych – Np. podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, pobieranych przez gminy, ale których egzekucja może być prowadzona przez urząd skarbowy.
• Podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) – Np. niezapłacony podatek od umowy kupna-sprzedaży samochodu czy nieruchomości.

Każdy z tych długów podlega przepisom Ordynacji podatkowej w zakresie powstawania, odsetek za zwłokę, przedawnienia czy egzekucji.

Jak sprawdzić stan zadłużenia podatkowego?

Aby sprawdzić stan zadłużenia podatkowego należy wnieść odpowiedni wniosek do urzędu skarbowego o wydanie zaświadczenia o wysokości zobowiązań. Możemy to zrobić przez internet za pomocą systemu ePUAP, listownie, lub osobiście odwiedzając placówkę urzędową. US ma siedem dni od wniesienia wniosku na sporządzenie dokumentacji.

Kiedy dług podatkowy pojawi się w rejestrze?

Dług podatkowy pojawi się w rejestrze po 60 dniach. Najczęściej zobowiązanie zostanie zamieszczone w bazie Krajowego Rejestru Dłużników, choć może pojawić się w kilku instytucjach jednocześnie.

Egzekucja administracyjna długów podatkowych – rola urzędu skarbowego

W przeciwieństwie do długów cywilnoprawnych (np. z umów kredytowych), których egzekucję prowadzi komornik sądowy, zaległości podatkowe podlegają przede wszystkim **egzekucji administracyjnej**. Procedurę tę reguluje Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organem egzekucyjnym uprawnionym do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych jest najczęściej **naczelnik urzędu skarbowego** właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika (podatnika).

Egzekucja administracyjna wszczynana jest na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez wierzyciela (np. ten sam urząd skarbowy). Czynności egzekucyjne wykonują pracownicy urzędu skarbowego, w tym poborcy skarbowi. Naczelnik urzędu skarbowego ma szerokie uprawnienia i może stosować różne środki egzekucyjne, m.in.:

• Egzekucję z pieniędzy.
• Egzekucję z wynagrodzenia za pracę (z zachowaniem kwoty wolnej od zajęcia).
• Egzekucję ze świadczeń emerytalno-rentowych.
• Egzekucję z rachunków bankowych.
• Egzekucję z innych wierzytelności pieniężnych.
• Egzekucję z ruchomości (np. samochodu).
• Egzekucję z nieruchomości.

Warto zaznaczyć, że komornik sądowy może prowadzić egzekucję długu podatkowego głównie w sytuacji tzw. zbiegu egzekucji (gdy do tego samego składnika majątku skierowana jest egzekucja sądowa i administracyjna) lub przy egzekucji z nieruchomości, gdzie naczelnik urzędu skarbowego często wnioskuje o jej przeprowadzenie przez komornika sądowego w ramach jednego, wspólnego postępowania egzekucyjnego.

Dług podatkowy a egzekucja komornicza

Dług podatkowy i egzekucja komornicza są dwoma powiązanymi pojęciami w polskim prawie. W pierwszym roku urząd skarbowy wydaje dłużnikowi wezwanie. Gdy ten się na nie nie stawi lub nie wyjaśni podczas niego sprawy, dług trafi do rejestru, a urząd może zwrócić się do sądu o rozpoczęcie egzekucji komorniczej. Komornik ma prawo zajęcia konta bankowego dłużnika i pobrania od niego niespłaconych środków.

W praktyce, jeśli podatnik ma zaległości podatkowe, powinien jak najszybciej podjąć próby uregulowania długu, aby uniknąć dodatkowych kosztów związanych z postępowaniem egzekucyjnym. W niektórych sytuacjach możliwe jest także zawarcie z organem podatkowym umowy na raty bądź inne formy rozłożenia zobowiązania w czasie.

Czy długi podatkowe ulegają przedawnieniu?

Tak, dług podatkowy ulegnie przedawnieniu, jeśli przez pięć lat urząd skarbowy nie podejmie żadnych starań celem odzyskania należności. Ma to miejsce niezwykle rzadko, jednak może wystąpić w niektórych sytuacjach. Okres pięciu lat należy liczyć od dnia powstania długu lub ostatniego działania ze strony US celem odzyskania należności.

Czy długi podatkowe można umorzyć?

Tak, umorzenie długów podatkowych jest możliwe, zarówno w pełni, jak i częściowo. Pierwszą opcją którą należy rozważyć, jest ulga za złe długi. Artykuł 18f oraz art. 25 ust. 19 o CIT adresują sytuacje, w której obowiązek podatkowy powstał przed otrzymaniem zapłaty. Zdarza się to, ponieważ przychodem w działalności gospodarczej są kwoty należne. W takim przypadku, możemy pomniejszyć dochód o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, która nie została uregulowana. Możemy to zrobić w zeznaniu podatkowym za rok, w którym upłynęło 90 dni od ostatecznego terminu zapłaty określonego na fakturze lub umowie.

Podobna procedura istnieje w formie ulgi za złe długi od VAT, opisanej w art. 89a–89b ustawy o VAT. Korygujemy tu podstawę opodatkowania oraz podatek należy z tytułu dostawy towarów bądź świadczeń usług na terytorium kraju. Zadłużenie musi podobnie trwać od 90 dni od dnia upływu terminu płatności.

Długi podatkowe mogą w wyjątkowych sytuacjach ulec przedawnieniu. Ma to miejsce, jeśli przez pięć lat od końca roku kalendarzowego w którym upłyną termin płatności, urząd skarbowy nie podejmie starań do odzyskania płatności.

Podatnik ma też możliwość wnioskowania o umorzenie długu, ciężko jednak o okoliczności w których urząd zaakceptowałby wniosek. Dług względem urzędu skarbowego może umorzyć również sąd, jeżeli ogłosimy upadłość konsumencką.

Czy długi podatkowe się dziedziczy?

Tak, dług podatkowy jest dziedziczny. Tak jak każdy inny dług, wchodzi on w skład masy spadkowej. Dziedzic nie musi jednak zgodzić się go przyjąć, ponieważ ma prawo do odmówienia spadku. Możliwe jest również przyjęcie części długu, odpowiadającej wartości przyjętego spadku.

Czy żona odpowiada za długi podatkowe męża?

To czy żona odpowiada za długi podatkowe męża zależy od tego kiedy powstał dług partnera. Jeżeli dług podatkowy powstał po ślubie, odpowiadają za niego obie strony małżeństwa. Żona nie będzie odpowiadać za długi męża powstałe przed ślubem lub w przypadku rozdzielności majątkowej czy intercyzy. Wyjątkiem od tego jest sytuacja, w której małżeństwo prowadziło działalność gospodarczą wspólnie. W takim przypadku intercyza nie rozdziela odpowiedzialności za dług między parą.

Jakie są konsekwencje posiadania długów podatkowych?

Długi podatkowe niosą ze sobą liczne konsekwencje, w tym:

• Wzrastające koszta w postaci odsetek.
• Znaczne osłabienie zdolności kredytowej.
• Wpis do baz dłużników, który pozbawia nas wiarygodności jako kredytobiorcę.
• Egzekucję komorniczą.

Podsumowanie najważniejszych informacji na temat zadłużenia podatkowego

Długi podatkowe są konsekwencją nierzetelnych płatności podatkowych. Proces ich egzekucji przebiega podobnie jak w innych przypadkach długów. Urząd przywołuje dłużnika celem wyjaśnień w ramach windykacji, po czym zleca sprawę komornikowi, jeżeli należność nie zostanie zapłacona. Umorzenie lub przedawnienie długu podatkowego jest mało prawdopodobne, choć możliwe. Ponieważ odsetki naliczane są od dnia powstania długu, najlepszym rozwiązaniem jest wniesienie o rozłożenie długu na raty, po czym możliwe szybkie uregulowanie należności.