Czym są długi podatkowe?
Długi podatkowe to zaległości wobec urzędu skarbowego wynikające z niewywiązania się z obowiązków podatkowych. Mogą powstać na skutek nieopłacenia należnego podatku w terminie, błędnego rozliczenia, niedopłaty wykrytej podczas kontroli czy niezłożenia wymaganej deklaracji. Długi podatkowe mogą dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców, i mogą obejmować różne rodzaje podatków – od PIT i VAT, po podatek od nieruchomości czy spadków i darowizn. Niezapłacony podatek będzie skutkować naliczeniem odsetek, a w dalszej kolejności może nawet prowadzić do egzekucji administracyjnej, zajęcia majątku lub wpisu do rejestru dłużników.
6 rodzajów długów podatkowych
Najczęściej można się spotkać z 6 rodzajami długów podatkowych z tytułu:
- Podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) – najczęstszy typ zadłużenia, wynikający z niezapłacenia podatku od dochodów osobistych.
- Podatku od towarów i usług (VAT) – dotyczy głównie przedsiębiorców, którzy nie odprowadzili należnego podatku od sprzedaży.
- Podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) – obejmuje firmy i spółki, które nie uregulowały podatku od osiągniętych zysków.
- Podatku od nieruchomości – zaległości mogą dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców posiadających grunty lub budynki.
- Podatku od spadków i darowizn – powstaje, gdy beneficjent nie zgłosi lub nie opłaci należności wynikającej z nabycia majątku.
- Akcyzy – dotyczy m.in.. producentów i importerów wyrobów akcyzowych (np. alkoholu, papierosów, paliw).
Jak sprawdzić dług podatkowy?
Dług podatkowy można sprawdzić na kilka sposobów – bezpośrednio w urzędzie skarbowym, online lub (w przypadku przedsiębiorców) w rejestrach dłużników, takich jak KRD czy BIG.
Informacje z urzędu skarbowego
Najbardziej bezpośrednim sposobem sprawdzenia długu podatkowego jest kontakt z właściwym urzędem skarbowym. Można to zrobić osobiście, telefonicznie lub mailowo. Urzędnik, po zweryfikowaniu tożsamości (np. na podstawie numeru PESEL lub NIP), udzieli informacji o zaległościach, ewentualnych odsetkach oraz etapach postępowania egzekucyjnego. Warto pamiętać, że każdy urząd skarbowy obsługuje konkretne terytorium, dlatego należy kontaktować się z placówką przypisaną do miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności.
Profil Zaufany i e-Urząd Skarbowy
Dostęp do informacji o zadłużeniu podatkowym można uzyskać online, korzystając z serwisu e-Urząd Skarbowy. Wystarczy zalogować się za pomocą Profilu Zaufanego, bankowości elektronicznej lub e-dowodu i po pomyślnej weryfikacji tożsamości, sprawdzić informacje odnośnie posiadanych zaległości, wystawionych upomnień, tytułach wykonawczych oraz historii rozliczeń.
Krajowy Rejestr Długów i inne bazy
Długi podatkowe mogą zostać zgłoszone również do rejestrów dłużników, szczególnie gdy sprawa trafiła do egzekucji lub windykacji. W takim wypadku warto sprawdzić swój status w bazach, tj. Krajowy Rejestr Długów (KRD), Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) czy ERIF. Rejestry dłużników pozwalają dodatkowo ocenić, czy zadłużenie zostało zgłoszone przez urząd skarbowy lub inne instytucje publiczne oraz jak wpływa na zdolność kredytową. Aby uzyskać dostęp do danych, wystarczy założyć konto w wybranym rejestrze i potwierdzić tożsamość, np. przez Profil Zaufany lub bankowość elektroniczną.
Najważniejsze skutki długów podatkowych
Najważniejszymi skutkami długów podatkowych, będą
- Wzrastające koszta w postaci odsetek.
- Znaczne osłabienie zdolności kredytowej.
- Wpis do baz dłużników.
- Egzekucja komorniczą.
Jak spłacić dług podatkowy?
Po ustaleniu kwoty zadłużenia długu podatkowego, należność można spłacić na 3 sposoby:
- Jednorazową spłatą – najprostszym rozwiązaniem, polegającym na wpłacie pełnej kwoty wraz z odsetkami na rachunek urzędu skarbowego.
- Spłatę w ratach lub odroczenie terminu płatności – jeśli sytuacja finansowa nie pozwala na jednorazową spłatę, warto złożyć wniosek o ulgę w spłacie zobowiązania. Urząd może zgodzić się na rozłożenie długu na raty lub przesunięcie terminu płatności. Spłatę w toku egzekucji – jeśli sprawa trafiła do egzekucji administracyjnej, należy dokonywać wpłat zgodnie z warunkami zawartymi w tytule wykonawczym lub wezwaniu do zapłaty. Wpłaty można realizować przelewem lub bezpośrednio w kasie urzędu.
Egzekucja administracyjna długów podatkowych
W przeciwieństwie do długów cywilnoprawnych (np. z umów kredytowych), których egzekucję prowadzi komornik sądowy, zaległości podatkowe podlegają egzekucji administracyjnej. Procedurę tę reguluje Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – organem egzekucyjnym uprawnionym do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych jest najczęściej naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika (podatnika).
Komornik sądowy może prowadzić egzekucję długu podatkowego głównie w sytuacji tzw. zbiegu egzekucji (gdy do tego samego składnika majątku skierowana jest egzekucja sądowa i administracyjna) lub przy egzekucji z nieruchomości, gdzie naczelnik urzędu skarbowego często wnioskuje o jej przeprowadzenie przez komornika sądowego w ramach jednego, wspólnego postępowania egzekucyjnego.
Uprawnienia naczelnika urzędu skarbowego w egzekucji
Uprawnienia naczelnika urzędu skarbowego w egzekucji obejmują:
- egzekucję z pieniędzy,
- egzekucję z wynagrodzenia za pracę (z zachowaniem kwoty wolnej od zajęcia),
- egzekucję ze świadczeń emerytalno-rentowych,
- egzekucję z rachunków bankowych,
- egzekucję z innych wierzytelności pieniężnych,
- egzekucję z ruchomości (np. samochodu),
- egzekucję z nieruchomości.
Czy długi podatkowe się przedawniają?
Dług podatkowy ulegnie przedawnieniu, jeśli przez pięć lat urząd skarbowy nie podejmie żadnych starań celem odzyskania należności. Ma to miejsce niezwykle rzadko, jednak może wystąpić w niektórych sytuacjach. Okres pięciu lat należy liczyć od dnia powstania długu lub ostatniego działania ze strony US celem odzyskania należności.
Czy długi podatkowe można umorzyć?
Umorzenie długu podatkowego jest możliwe zarówno w całości, jak i częściowo – o ile spełnione zostaną określone warunki.
Jednym z rozwiązań, które warto rozważyć, jest tzw. ulga za złe długi. Przepisy zawarte w art. 18f oraz art. 25 ust. 19 ustawy o CIT odnoszą się do sytuacji, w której obowiązek podatkowy powstał przed otrzymaniem zapłaty od kontrahenta.W działalności gospodarczej przychód rozlicza się na podstawie należności, a nie faktycznej płatności, dlatego w przypadku nieuregulowanej wierzytelności można pomniejszyć dochód o jej wartość. Korektę taką uwzględnia się w zeznaniu podatkowym za rok, w którym minęło 90 dni od terminu płatności wskazanego na fakturze lub w umowie.
Analogiczne rozwiązanie funkcjonuje w podatku VAT zgodnie z art. 89a–89b ustawy o VAT.W ramach ulgi za złe długi można skorygować podstawę opodatkowania oraz należny podatek, jeśli od terminu płatności upłynęło co najmniej 90 dni, a należność nadal nie została uregulowana.
Czy długi podatkowe się dziedziczy?
Długi podatkowe wchodzą w skład spadku i mogą zostać odziedziczone przez spadkobierców. Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego (w tym zaległości podatkowe) przechodzą na spadkobierców z chwilą jego śmierci.
Spadkobierca może jednak ograniczyć swoją odpowiedzialność, przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W takim przypadku odpowiada za długi tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Jeśli natomiast przyjmie spadek wprost, ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe zmarłego. Istnieje również możliwość odrzucenia spadku, co całkowicie zwalnia z odpowiedzialności – ale musi to nastąpić w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji o tytule do spadku.
Czy żona odpowiada za długi podatkowe męża?
Jeśli małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej, urząd skarbowy może prowadzić egzekucję z majątku wspólnego, np. wspólnego konta bankowego czy nieruchomości, nawet jeśli zobowiązanie podatkowe dotyczy tylko jednego z nich.
Nie oznacza to jednak, że żona staje się automatycznie dłużnikiem. Dłużnikiem pozostaje mąż, ale egzekucja może objąć wspólny majątek, jeśli dług powstał w trakcie trwania wspólności.
W przypadku rozdzielności majątkowej (np. po podpisaniu intercyzy), odpowiedzialność ogranicza się wyłącznie do majątku osobistego dłużnika.
Długi podatkowe – Podsumowanie
Długi podatkowe są konsekwencją nierzetelnych płatności podatkowych, która może prowadzić do egzekucji administracyjnej, zajęcia majątku, a nawet wpisu do rejestru dłużników. Choć mogą się przedawnić lub zostać umorzone w wyjątkowych sytuacjach, ich uporczywe ignorowanie będzie wiązać się z narastającymi kosztami w postaci odsetek i konsekwencjami prawnymi. W przypadku doprowadzenia do dużej zaległości w spłacie, najlepszym rozwiązaniem będzie złożenie wniosku o rozłożenie długu na raty i możliwe szybkie uregulowanie należności.
Komentarze