Intercyza - Jak działa i kiedy warto ją zawrzeć? | ofin.pl

Czym jest intercyza?

Intercyza to umowa majątkowa zawierana między małżonkami lub narzeczonymi, którzy chcą oddzielić swoje finanse i uniknąć wspólności majątkowej. Dokument można podpisać zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Intercyza nie działa wstecz – chroni majątek od momentu jej podpisania. Po zawarciu umowy każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem samodzielnie, co oznacza, że nie musi informować drugiej strony o kredytach, pożyczkach czy wydatkach, a decyzje finansowe podejmuje niezależnie.

4 Rodzaje intercyzy

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, wyróżniamy cztery podstawowe typy intercyzy:

1. Rozszerzenie wspólności majątkowej - małżonkowie mogą zdecydować, że do majątku wspólnego zostaną włączone dodatkowe składniki, np. nieruchomości nabyte przed ślubem. Istnieją jednak ograniczenia – nie można rozszerzyć wspólności na dobra nabyte w drodze dziedziczenia czy darowizny.
2. Ograniczenie wspólności majątkowej - małżonkowie wyłączają określone składniki z majątku wspólnego, np. wynagrodzenie za pracę lub dochody z działalności gospodarczej. Dzięki temu każdy z nich zachowuje większą kontrolę nad wybranymi zasobami.
3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej - najczęściej wybierana forma intercyzy, w której każdy z małżonków posiada swój odrębny majątek i samodzielnie nim zarządza. Nie ma obowiązku informowania drugiej strony o zobowiązaniach finansowych czy wydatkach.
4. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków - majątki są odrębne, ale po zakończeniu małżeństwa następuje porównanie ich wartości. Małżonek, który zgromadził więcej, może być zobowiązany do wyrównania dorobku drugiej strony – np. poprzez przekazanie części majątku lub środków pieniężnych.

Każdy z tych wariantów musi zostać zawarty w formie aktu notarialnego, aby był skuteczny prawnie.

Jak działa intercyza?

Intercyza działa poprzez formalne rozdzielenie majątków małżonków – każdy z nich posiada swój odrębny majątek i zarządza nim samodzielnie. Rozdzielność majątkowa nie wyklucza jednak współwłasności. Małżonkowie mogą wspólnie posiadać nieruchomości, samochody czy konto bankowe – nawet jeśli formalnie ich majątki są rozdzielone. W takich przypadkach stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące współwłasności ułamkowej. Jeśli intercyza nie została zawarta, obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, która obejmuje m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności gospodarczej, zyski z majątku wspólnego i osobistego oraz środki zgromadzone w funduszach emerytalnych. Wyłączone są z niej jedynie przedmioty osobistego użytku, majątek nabyty przed ślubem, spadki i nagrody osobiste.

Co obejmuje intercyza, a czego nie?

Intercyza obejmuje:

• wynagrodzenie za pracę,
• dochody z działalności gospodarczej,
• środki zgromadzone na kontach bankowych,
• nieruchomości i ruchomości nabyte po podpisaniu umowy,
• zobowiązania finansowe (np. kredyty, pożyczki) zaciągane indywidualnie.

Intercyza nie obejmuje:

• majątku nabytego przed ślubem (który i tak pozostaje osobisty),
• przedmiotów osobistego użytku (np. ubrania, biżuteria),
• spadków i darowizn otrzymanych przez jednego z małżonków,
• nagród osobistych i odszkodowań,
• majątku wspólnego zgromadzonego przed podpisaniem intercyzy – umowa nie działa wstecz.

Kiedy warto podpisać intercyzę?

Intercyzę warto podpisać w sytuacji, gdy chcemy:

1. Ochronić majątek osobisty – np. gdy jedna ze stron posiada nieruchomości, firmę lub inne wartościowe aktywa.
2. Zabezpieczyć się przed długami współmałżonka – rozdzielność majątkowa chroni przed odpowiedzialnością za zobowiązania drugiej osoby.
3. Oddzielić ryzyko biznesowe od majątku rodzinnego - przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z tego powodu często decydują się na intercyzę.

Podpisanie intercyzy warto rozważyć w sytuacjach, gdy chcemy jasno oddzielić swoje finanse i uniknąć wspólności majątkowej. Intercyza może być zawarta zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa – w obu przypadkach działa od momentu podpisania, nie wstecz.

Intercyza przed ślubem czy w trakcie małżeństwa?

Intercyzę można zawrzeć zarówno przed ślubem, jak i w dowolnym momencie trwania małżeństwa. Wybór odpowiedniego momentu zależy od indywidualnych potrzeb i sytuacji majątkowej przyszłych lub obecnych małżonków. Niezależnie od momentu podpisania, warto wcześniej skonsultować się z notariuszem lub prawnikiem, aby dobrać rozwiązanie najlepiej dopasowane do potrzeb obu stron.

Podpisanie intercyzy przed ślubem to rozwiązanie najprostsze formalnie – umowa zaczyna obowiązywać od dnia zawarcia małżeństwa i od początku reguluje zasady zarządzania majątkiem. To dobre rozwiązanie dla osób, które chcą jasno określić zasady finansowe jeszcze przed wspólnym życiem, np. gdy jedna ze stron posiada znaczny majątek, prowadzi działalność gospodarczą lub chce zabezpieczyć się przed ewentualnymi długami współmałżonka.

Zawarcie intercyzy w trakcie małżeństwa również jest możliwe, ale działa wyłącznie od momentu podpisania – nie obejmuje majątku zgromadzonego wcześniej. Wymaga to również aktualizacji wpisu w urzędzie stanu cywilnego. Taka decyzja często zapada w odpowiedzi na zmieniające się okoliczności, np. rozpoczęcie działalności gospodarczej, planowane inwestycje lub chęć uporządkowania spraw majątkowych po latach wspólnego życia.

Jak zawrzeć intercyzę?

Zgodnie z art. 47 § 1 k.r.o. intercyza będzie skuteczna tylko wtedy, gdy zostanie zawarta w formie aktu notarialnego – w każdej innej formie (pisemnej, mailowej, z podpisem notarialnie poświadczonym) nie wywoła skutków prawnych. Po ustaleniu rodzaju intercyzy, wystarczy udać się do notariusza, który sporządzi dokument, wyjaśni jego skutki i zadba o zgodność z prawem. W przypadku intercyzy zawartej po ślubie, należy poinformować Urząd Stanu Cywilnego o zmianie ustroju majątkowego. Po zawarciu intercyzy warto zachować odpis aktu notarialnego, który może być potrzebny przy sprawach majątkowych, kredytowych lub spadkowych.

Wymagane dokumenty

Dokumentami wymaganymi podczas zawierania intercyzy, są:

• Dowody osobiste lub paszporty obu stron do potwierdzenia tożsamości.
• Odpis aktu małżeństwa (jeśli intercyza zawierana jest po ślubie).
• Informacje o składnikach majątku – np. nieruchomości, konta, zobowiązania (opcjonalnie, jeśli mają być uwzględnione w umowie).
• Wzór umowy (jeśli małżonkowie wcześniej ustalili jej treść z prawnikiem. Nie jest jednak obowiązkowy, notariusz może sporządzić dokument na miejscu).
• Numer PESEL – wymagany do rejestracji aktu w systemie notarialnym.

Warto też wcześniej skontaktować się z wybraną kancelarią notarialną, aby upewnić się, czy wymagane są dodatkowe dokumenty lub zaświadczenia.

Koszty sporządzenia intercyzy

Rozdzielność majątkową najlepiej podpisać przed ślubem lub wtedy, gdy posiadamy niską wartość majątku wspólnego, ponieważ koszty intercyzy będą stosunkowo niskie. Podpisanie umowy intercyzy przedmałżeńskiej w obecności notariusza to koszt 400 zł (netto). Do tej usługi zawsze doliczony musi zostać podatek VAT w wysokość 23 proc. oraz podatek od czynności cywilnoprawnych. W ten sposób za intercyzę przedmałżeńską zapłacimy ok. 500 zł. Umowa rozdzielności majątkowej po ślubie zawsze ma inny koszt, zależny od wysokości majątku wspólnego małżonków (wartości wspólnie posiadanych nieruchomości, ruchomości, oszczędności). Opłata notarialna, zawsze określana jest poprzez dolne i górne granice wartości majątku małżonków.

Koszty intercyzy po ślubie

Koszty intercyzy po ślubie przedstawiają się następująco:

Wpływ intercyzy na podział majątku po rozwodzie

Intercyza znacząco upraszcza podział majątku w przypadku rozwodu. Jeśli małżonkowie zawarli umowę o rozdzielności majątkowej, każdy z nich zachowuje swój majątek osobisty – nie ma potrzeby ustalania, co należy do kogo. Odpada również konieczność prowadzenia postępowania o podział majątku wspólnego, co często bywa źródłem konfliktów i przedłuża rozwód. W przypadku braku intercyzy, obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa. Wtedy konieczne jest ustalenie, które składniki majątku zostały nabyte wspólnie i jak powinny zostać podzielone. Może to obejmować nieruchomości, oszczędności, ruchomości, a nawet zobowiązania finansowe.

Intercyza a dziedziczenie – co warto wiedzieć?

Intercyza nie wpływa bezpośrednio na zasady dziedziczenia, które regulowane są przez przepisy Kodeksu cywilnego. Nawet jeśli małżonkowie mają rozdzielność majątkową, po śmierci jednego z nich drugi nadal dziedziczy zgodnie z ustawą lub testamentem. Intercyza może jednak ułatwić uporządkowanie spraw spadkowych – majątek osobisty zmarłego jest wyraźnie oddzielony od majątku współmałżonka, co zmniejsza ryzyko sporów między spadkobiercami. Warto pamiętać, że intercyza nie wyłącza prawa do zachowku ani nie ogranicza dziedziczenia ustawowego.

Intercyza a ochrona majątku i odpowiedzialność za długi

Jednym z najczęstszych powodów zawierania intercyzy jest chęć ochrony majątku przed długami współmałżonka. W przypadku rozdzielności majątkowej każdy z małżonków odpowiada wyłącznie za swoje zobowiązania – wierzyciel nie może dochodzić roszczeń z majątku drugiej osoby. To szczególnie ważne, gdy jedna ze stron prowadzi działalność gospodarczą, zaciąga kredyty lub podejmuje ryzykowne inwestycje. Intercyza chroni drugiego małżonka przed konsekwencjami finansowymi takich decyzji. Warto jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach, np. przy wspólnym podpisaniu umowy kredytowej odpowiedzialność może być solidarna, niezależnie od ustroju majątkowego.

Czy intercyza chroni przed komornikiem?

Intercyza może skutecznie chronić majątek jednego z małżonków przed egzekucją komorniczą związaną z długami drugiej strony, ale tylko pod pewnymi warunkami. Jeśli małżonkowie zawarli umowę o rozdzielności majątkowej, komornik nie może zająć majątku osoby, która nie jest dłużnikiem. Dotyczy to nieruchomości, kont bankowych, ruchomości czy wynagrodzenia. Ochrona nie jest jednak absolutna – w przypadku wspólnego majątku (np. współwłasności mieszkania lub wspólnego konta), komornik może zająć część należącą do dłużnika. Co więcej, jeśli małżonkowie zaciągnęli zobowiązanie wspólnie, np. podpisali razem umowę kredytową, odpowiedzialność jest solidarna, a intercyza nie chroni przed egzekucją. Intercyza może więc ograniczyć ryzyko zajęcia majątku przez komornika, ale nie wyklucza go całkowicie.

Czy można zmienić lub anulować intercyzę?

Intercyzę można zarówno zmienić, jak i całkowicie anulować – wymaga to jednak ponownego sporządzenia aktu notarialnego. Małżonkowie mogą:

1. zmienić treść istniejącej intercyzy, np. przejść z rozdzielności majątkowej na wspólność lub odwrotnie,
2. rozszerzyć lub ograniczyć zakres wspólności majątkowej,
3. anulować intercyzę, czyli przywrócić ustawową wspólność majątkową.

Każda zmiana musi zostać dokonana u notariusza i obowiązuje od dnia podpisania nowej umowy – nie działa wstecz. Jeśli intercyza została zawarta po ślubie, konieczne jest również zgłoszenie zmiany do urzędu stanu cywilnego. Dlatego przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z prawnikiem lub notariuszem, aby dobrać rozwiązanie najlepiej dopasowane do aktualnej sytuacji małżeńskiej.

Intercyza - Podsumowanie

To rozwiązanie nie dla każdego, ale warto je rozważyć zwłaszcza przed ślubem – jeśli zależy nam na stosunkowo niskich kosztach, przejrzystości, bezpieczeństwie oraz samodzielnym zarządzaniu majątkiem. Jeśli jedno z małżonków prowadzi firmę lub ma skłonność do ryzykownych decyzji finansowych, intercyza może chronić drugą stronę przed odpowiedzialnością za długi oraz znacznie upraszcza podział majątku przy rozwodzie.

Dodatkowo, wspólność majątkowa często przekłada się na wyższą zdolność kredytową małżonków (bank analizuje dochody i zobowiązania obu małżonków razem), zwłaszcza gdy mają stabilne, wspólne dochody i nie posiadają dużych obciążeń finansowych. Rozwiązanie niestety ma też słabsze strony – intercyza chroni przed spadkiem długów tylko częściowo, ponieważ dziedziczenie regulują osobne przepisy. Warto też pamiętać, że intercyza będzie skuteczna tylko wtedy, gdy zostanie zawarta w formie aktu notarialnego. Obowiązuje od dnia podpisania nowej umowy i nie działa wstecz.