Giełda długów - Jak działa i kto z niej korzysta?

Giełda długów — co to takiego?

Giełda długów to internetowy rejestr pozwalający wierzycielom na publikowanie ofert sprzedaży przysługujących im długów. Zainteresowani klienci odkupują prawa do zobowiązania od wierzyciela za część jego wartości. Jeżeli kupujący następnie odzyska należność od dłużnika, może na tym zarobić.

Podstawą prawną na operowanie giełdy dłużników jest artykuł 509 Kodeksu Cywilnego. Wynika z niego, że wierzyciel ma prawo przenieść wierzytelność na osobę trzecią poprzez cesję. Klientami giełdy długów są przede wszystkim firmy windykacyjne, choć inni przedsiębiorcy, jak i osoby indywidualne również mogą brać w niej udział.

Jakie długi mogą zostać wystawione na giełdzie wierzytelności?

Przedmiotem obrotu na giełdzie wierzytelności mogą być co do zasady wszystkie rodzaje długów pieniężnych. Istnieją jednak istotne wyłączenia. Zgodnie z przepisami prawa oraz praktyką rynkową, na giełdzie nie mogą być wystawiane długi alimentacyjne. Ponadto, możliwość sprzedaży długu może być ograniczona lub wyłączona bezpośrednio w umowie między wierzycielem a dłużnikiem – klauzula umowna może zakazywać cesji wierzytelności lub uzależniać ją od uzyskania zgody dłużnika. W przypadku braku takich ograniczeń umownych lub ustawowych, wierzyciel ma prawo dokonać cesji wierzytelności bez informowania o tym fakcie dłużnika.

Jakie informacje przekazuje giełda długów?

Giełda długów przekazuje tylko kluczowe informacje:

• Imię i nazwisko dłużnika, lub nazwę firmy.
• Miejscowość w której się znajduje.
• Kwotę zadłużenia.

Nie znajdziemy na giełdzie dokładnego adresu dłużnika. Co ciekawe, typowe ogłoszenie nie posiada również pożądanej przez wierzyciela kwoty za sprzedaż zobowiązania.

Giełda długów a ochrona danych osobowych

Publikacja informacji o zadłużeniu na giełdzie długów musi odbywać się z poszanowaniem przepisów o ochronie danych osobowych, w szczególności RODO. Ujawnienie danych dłużnika (imię i nazwisko lub nazwa firmy, miejscowość, kwota długu) jest dopuszczalne, gdy wierzyciel posiada ku temu odpowiednią podstawę prawną. Najczęściej powołuje się na art. 6 ust. 1 lit. f RODO, który pozwala przetwarzać dane, gdy jest to niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora (wierzyciela) lub przez stronę trzecią. Prawnie uzasadnionym interesem jest w tym przypadku dochodzenie roszczeń lub zbycie wierzytelności. Giełdy działają jako pośrednicy, udostępniając platformę, natomiast odpowiedzialność za legalność przetwarzania danych spoczywa na wierzycielu.

Kto ma prawo do korzystania z internetowej giełdy wierzytelności?

Dostęp do internetowych giełd wierzytelności mają zazwyczaj zarówno przedsiębiorcy, jak i osoby fizyczne (konsumenci), które mogą występować w roli wierzycieli (sprzedających dług) lub nabywców (kupujących dług). Głównymi i najczęstszymi uczestnikami rynku są wyspecjalizowane firmy windykacyjne, dla których skupowanie portfeli wierzytelności stanowi podstawę działalności. Należy podkreślić, że z giełdy, jako sprzedający, nie mogą korzystać podmioty działające w imieniu wierzyciela, ale niebędące nim, takie jak komornik sądowy prowadzący egzekucję czy syndyk masy upadłościowej, gdyż nie posiadają oni prawa do dysponowania wierzytelnością poprzez jej sprzedaż.

Czy można usunąć wpis z internetowej giełdy długów?

Dłużnik ma ograniczone możliwości bezpośredniego usunięcia wpisu dotyczącego jego zobowiązania z giełdy długów. Podstawą do żądania usunięcia wpisu może być sytuacja, w której pierwotna umowa (np. umowa pożyczki) zawierała skuteczne postanowienie zakazujące cesji wierzytelności bez zgody dłużnika, a wierzyciel mimo to wystawił dług na sprzedaż. W takim przypadku dłużnik może interweniować u administratora giełdy, wskazując na naruszenie warunków umowy przez wierzyciela. W innych sytuacjach, gdy cesja jest prawnie dopuszczalna i umownie nieograniczona, dłużnik nie ma formalnych narzędzi do zablokowania sprzedaży swojego długu. Jedyną drogą pozostaje próba porozumienia się bezpośrednio z wierzycielem.

Jak przebiega sprzedaż wierzytelności na giełdzie?

Sprzedaż wierzytelności na giełdzie przebiega w 4 krokach:

1. Wierzyciel publikuje ofertę, zawierającą kwotę długu i nazwę miejscowości, w której przebywa dłużnik.
2. Osoby chętne przesyłają oferty zakupu długu.
3. Wierzyciel sprzedaje zobowiązanie. Cena to zwykle od 90 do 95% wartości zobowiązania.
4. Pierwotny wierzyciel spotyka się z osobą odkupującą zobowiązanie, aby wykonać umowę cesji.

Technicznie sprzedaż wierzytelności przypomina cesję wierzytelności, czyli przepisanie praw do zobowiązania na osobę trzecią – tylko odpłatnie. Sam proces może się nieco różnić zależnie od internetowej giełdy długów, z której korzystamy.

Ile kosztuje korzystanie z internetowej giełdy długów?

Koszty związane z korzystaniem z giełdy długów różnią się w zależności od platformy. Wierzyciele zazwyczaj ponoszą opłatę za samo wystawienie ogłoszenia o sprzedaży wierzytelności – koszt ten może wynosić od kilku do kilkunastu złotych za pojedynczy wpis. Niektóre giełdy mogą oferować pakiety lub abonamenty dla podmiotów wystawiających wiele długów. Często dostępne są również płatne opcje promowania ogłoszeń (np. wyższa pozycja na liście). Dla potencjalnych nabywców przeglądanie ofert i składanie propozycji zakupu jest zwykle bezpłatne. Warto jednak zwrócić uwagę, że niektóre platformy mogą pobierać prowizję od sfinalizowanej transakcji sprzedaży wierzytelności, naliczaną procentowo od wartości sprzedaży.

Czy każda wierzytelność sprzeda się na giełdzie?

Nie, nie każda wierzytelność sprzeda się na giełdzie, jednak zdecydowana większość wierzytelności na giełdzie sprzeda się bez trudu. O popularności ogłoszenia może zadecydować jego kwota oraz poniekąd lokalizacja dłużnika. Firmy windykacyjne niechętnie marnują zasoby na zobowiązania warte kilkaset złotych, gdy ich zysk wynosi zaledwie do 10% od zakupionego długu i tylko przy udanej windykacji. To powiedziawszy, prędzej czy później znajdzie się chętny na prawie każde ogłoszenie.