Wcześniejsza spłata kredytu – czy się opłaca?

Wcześniejsza spłata kredytu – co to oznacza?

Według Artykułu 16 ust. 1 Dyrektywy Unijnej 2008/48/WE, konsument ma prawo w każdym czasie spłacić kredyt w całości lub w części. Wtedy jest uprawniony do otrzymania zwrotu prowizji, odsetek oraz innych opłat, które przypadają na pozostały okres obowiązywania umowy.

Dodatkowo pojęcie wcześniejszej spłaty kredytu zostało określone przez inne przepisy prawne. Znajdują się one w art. 49 Ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku, która obowiązuje od 18 grudnia 2011 roku. Ustawa ta przewiduje, że konsument ma możliwość przedterminowego uregulowania spłaty kredytu. Może tego dokonać na dwa sposoby:

• spłata kredytu w całości,
• spłata części zobowiązania finasowego przed terminem określonym w umowie kredytu.

Banki w Polsce nie posiadają prawa do uzależnienia wcześniejszej spłaty kredytu od poinformowania go przez kredytobiorcę. Instytucja bankowa ma obowiązek rozliczenia się z konsumentem w czasie 14 dni od momentu przedterminowej spłaty kredytu. Warto dodać, iż powyższe zasady dotyczą kredytu konsumenckiego, gdzie:

• został on udzielony kredytobiorcy o statusie konsumenta,
• kredytobiorca otrzymał finansowanie na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą,
• kwota kredytu nie przekracza ustawowej sumy 255 550 zł,
• finansowanie udzielono odpłatnie.

Czy wcześniejsza spłata kredytu się opłaca?

Wcześniejsza spłata kredytu jest jednoznaczna z powstaniem skutków finansowych, które obejmują obie strony: zarówno kredytobiorcę jak i kredytodawcę. Jeżeli konsument zdecyduje się na uregulowanie przed określonym terminem tego rodzaju zobowiązania finansowego w całości, wtedy to całkowity koszt kredytu ulega zmniejszeniu za okres, o który został skrócony czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Jeśli konsument uregulował w całości zaciągnięty kredyt już w połowie obowiązywania umowy, bank powinien mu wówczas zwrócić 50 proc. opłaconej wcześniej prowizji.

Koszty, które poniósł konsument podczas zaciągania kredytu, są zwracane również w przypadku przedterminowej spłaty jedynie części zobowiązania. Bank ma wówczas obowiązek ich proporcjonalnego zwrotu. Regulacje te przypisuje się Rzecznikowi Finansowemu oraz Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Spłata kredytu przed terminem to rozwiązanie, które pozwala przede wszystkim na znaczącą redukcję kosztów poniesionych przez kredytobiorcę, a także możliwość rezygnacji z dodatkowych produktów bankowych, takich jak np. karty kredytowe czy konta bankowe, które zostały “przypięte” do kredytu. Warto również zaznaczyć, iż w przypadku kredytów hipotecznych bank wykreśla hipotekę stanowiącą zabezpieczenie spłaconego wcześniej zobowiązania. Co więcej, przedterminowe uregulowanie należności wpływa pozytywnie na zdolność kredytową, a tym samym scoring BIK, który ma duże znaczenie przy ubieganiu się o kolejne finansowanie.

Opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu

Kredytodawca ma prawo zastrzec w umowie kredytowej prowizję za spłatę kredytu przed terminem. Nie jest to jednak warunek obowiązkowy. Nie w każdym w przypadku prowizja będzie obowiązywała. Przepisy prawne określają, iż pobranie prowizji jest dozwolone, jeżeli spłata kredytu przypada na czas, w którym stopa oprocentowania zobowiązania finansowego jest stała, a kwota spłacanego kredytu w okresie 12 kolejnych miesięcy zobowiązania jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze firm. Jego wysokość ogłasza Prezes GUS w Monitorze Polskim.

Maksymalna wysokość prowizji określana jest ustawowo. Nie może ona być wyższa niż 1 proc. spłacanej części kredytu, jeśli okres między datą jego spłaty a terminem spłaty przekracza rok. Jeżeli okres ten jest krótszy, prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu nie może przekraczać 0,5 proc. spłacanej części kwoty zobowiązania.

Prowizja nie może być wyższa niż wysokość odsetek, które konsument musiałby uregulować w okresie między wcześniejszą spłatą kredytu a terminem spłaty przewidzianym w umowie. Nie może być również wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy wiążące się z tą spłatą. W określonych sytuacjach prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu w ogóle nie przysługuje. Dotyczy to umów kredytowych w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz umów, w których spłaty dokonano zgodnie z umową ubezpieczenia zawartą w celu zabezpieczenia zaciąganego kredytu.

Przedterminowa spłata kredytu – umowy kredytowe sprzed 18 grudnia 2011 roku

Jeżeli chodzi o umowy kredytowe zawarte przed 18 grudnia 2011 roku, przepisy prawne przedstawiają trochę inną kwestię. Konsument może przedterminowo spłacić zaciągnięty wówczas np. kredyt gotówkowy, a bank nie ma prawa pobierać za tę czynność prowizji. Takie rozwiązanie przedstawia art. 8 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. nr 100, poz. 1081 ze zm.). Obowiązuje on umowy zawarte przed 18 grudnia 2011 roku.

Nie ma tutaj jednak pełnej dowolności. Czas dokonania spłaty powinien odpowiadać terminom regulowania rat określonych w umowie kredytowej. Kredytobiorca ma obowiązek wcześniejszego poinformowania banku o planowanej przedterminowej spłacie. Należy tego dokonać max. 3 dni przed dokonaniem spłaty. Rozliczenie kredytobiorcy z kredytodawcą powinno mieć miejsce w terminie 14 dni od spłaty należności.

Kredytodawca ma obowiązek podania w umowie kredytowej informacji odnośnie do wcześniejszej spłaty kredytu oraz opłat związanych z tym tytułem. Sankcją za brak podania pełnej informacji o takiej możliwości jest tzw. sankcja darmowego kredytu. Określa ją art. 15 ust. 1 starej ustawy, zgodnie z którym kredytobiorca może spłacić kredyt bez oprocentowania i innych kosztów z nim związanych (z wyjątkiem ubezpieczenia kredytu i jego zabezpieczenia).

Jak wygląda wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego?

Jeszcze do 22 lipca 2017 roku banki posiadały pełną dowolność w ustalaniu czasu obowiązywania oraz wysokości prowizji za przedterminową spłatę kredytu hipotecznego. Zmieniło się to wraz z wejściem w życie Ustawy z dnia 23 marca 2017 roku o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.

Wcześniej prowizja mogła być pobrana w całym okresie kredytowania, jeśli kredytobiorca zdecydował się na przedterminowe uregulowanie kredytu.

Obecnie banki mają możliwość pobierania prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego maksymalnie przez 3 lata od rozpoczęcia spłaty kredytu. Opłata nie może przekraczać 3% wartości zaciągniętego kredytu. Nie może również być wyższa niż kwota odsetek naliczonych od spłacanego zobowiązania w czasie 12 miesięcy od początkowego terminu spłaty.

Kredytobiorca, który decyduje się na wcześniejszą spłatę kredytu, może tego dokonać na dwa sposoby:

• nadpłatę, czyli spłatę wyższej kwoty niż wysokość ustalonej raty,
• przedterminowa spłata całości kredytu.