Kto ponosi odpowiedzialność za długi partnera?

Czym są długi partnera

Długi partnera to zobowiązania finansowe (pożyczki, kredyty, zaległości podatkowe czy alimentacyjne) zaciągnięte przez jedną osobę w związku partnerskim lub małżeńskim. Długi partnera mogą istotnie wpływać na sytuację finansową drugiej osoby – zwłaszcza gdy dochodzi do egzekucji komorniczej lub wpisu do rejestru dłużników. W przypadku odpowiedzialności za długi partnera kluczowe znaczenie ma forma związku oraz to, czy dług został zaciągnięty wspólnie, czy indywidualnie. W przypadku małżeństw, istotne jest również to, czy obowiązuje wspólność majątkowa, czy rozdzielność.

Majątek wspólny a majątki osobiste małżonków

Rozróżnienie majątku wspólnego od majątku osobistego małżonków, jest kluczowe dla ustalenia zasad odpowiedzialności za długi. Majątek wspólny obejmuje przede wszystkim przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą głównie przedmioty nabyte przed ślubem, przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, prawa niezbywalne, przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb (np. ubrania) oraz nagrody za osobiste osiągnięcia.

Od czego zależy odpowiedzialność za dług partnera?

Odpowiedzialność za dług partnera zależy od:

• rodzaju długu,
• momentu powstania zobowiązania (przed czy po ślubie),
• uzyskanej zgody drugiego małżonka,
• charakteru majątku, z którego egzekwowany jest dług — osobistego czy wspólnego.

Odpowiedzialność za długi - za zgodą i bez zgody małżonka, podatkowe, firmowe, solidarna

Zakres odpowiedzialności za długi współmałżonka zależy od okoliczności ich powstania – przede wszystkim od tego, czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka, czy też bez niej.

Odpowiedzialność za długi zaciągnięte za zgodą małżonka

Zgodnie z art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli jeden z małżonków zaciągnie dług za wyraźną zgodą drugiego, wierzyciel ma prawo dochodzić spłaty nie tylko z majątku osobistego dłużnika, ale również z majątku wspólnego obojga małżonków. Taka zgoda musi odnosić się bezpośrednio do czynności prawnej, która prowadzi do powstania zobowiązania – na przykład podpisania umowy kredytowej. Wymóg zgody pojawia się przy działaniach wykraczających poza zwykłe zarządzanie majątkiem wspólnym i często jest też wymagany przez instytucje finansowe, jak banki przy kredytach hipotecznych. Choć zgoda może mieć różną formę, dla celów dowodowych najlepiej, by była udzielona na piśmie. Jej obecność znacząco zwiększa zakres odpowiedzialności majątkowej małżonków wobec wierzyciela.

Odpowiedzialność za długi zaciągnięte bez zgody małżonka

Jeśli jeden z małżonków zaciągnie dług bez wymaganej zgody drugiego, albo gdy taka zgoda nie jest potrzebna (np. przy codziennym zarządzaniu majątkiem lub zobowiązaniach dotyczących majątku osobistego), zasady odpowiedzialności wyglądają inaczej. Zgodnie z art. 41 § 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wierzyciel może dochodzić spłaty wyłącznie z majątku osobistego dłużnika oraz z wybranych składników majątku wspólnego – takich jak jego wynagrodzenie, dochody z działalności zarobkowej, prawa autorskie, prawa własności przemysłowej czy inne prawa twórcy. Pozostałe elementy majątku wspólnego – np. pensja drugiego małżonka, środki na wspólnym koncie pochodzące z innych źródeł czy nieruchomość kupiona wspólnie – są zasadniczo chronione przed egzekucją takiego długu.

Odpowiedzialność małżonka za długi podatkowe

Odpowiedzialność małżonka za długi podatkowe (np. wobec Urzędu Skarbowego) oraz składkowe (wobec ZUS) podlega odrębnym zasadom, określonym głównie w Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 116 tej ustawy, jeśli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, drugi może odpowiadać za powstałe w jej trakcie zaległości podatkowe – i to całym swoim majątkiem, solidarnie z przedsiębiorcą. Dotyczy to jednak tylko zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, a zakres odpowiedzialności jest ograniczony do wartości udziału małżonka w majątku wspólnym.

Odpowiedzialność za firmowe długi małżonka

Jeśli jeden z małżonków prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), to związane z nią zobowiązania są zazwyczaj traktowane jako jego długi osobiste. Jednak zgodnie z art. 41 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w określonych sytuacjach odpowiedzialność może objąć również majątek wspólny. Dzieje się tak, gdy drugi małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie danego zobowiązania – na przykład kredytu firmowego czy pożyczki na rozwój działalności. W takim przypadku wierzyciel ma prawo dochodzić spłaty także z majątku wspólnego.

Jeśli jednak zgody nie było, odpowiedzialność ogranicza się do majątku osobistego przedsiębiorcy oraz jego dochodów, które wchodzą w skład majątku wspólnego. Wierzyciel może również dochodzić roszczeń z przedsiębiorstwa, jeśli zostało ono włączone do majątku wspólnego.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy działalność prowadzona jest w formie spółki kapitałowej, np. spółki z o.o. – wówczas za jej zobowiązania odpowiada sama spółka, a nie jej wspólnicy prywatnym majątkiem.

Czym jest odpowiedzialność solidarna małżonków?

Odpowiedzialność solidarna małżonków dotyczy zobowiązań zaciągniętych przez jednego z nich w związku z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny. Zgodnie z art. 30 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie odpowiadają wspólnie za takie długi – niezależnie od tego, kto je zaciągnął. Do „zwykłych potrzeb rodziny” zalicza się codzienne wydatki, takie jak zakup żywności, odzieży, środków czystości, opłaty za mieszkanie i media, drobne koszty leczenia czy edukacji dzieci – wszystko w zakresie odpowiadającym standardowi życia danej rodziny. Wierzyciel może dochodzić spłaty od obojga małżonków, zarówno z ich majątków osobistych, jak i z majątku wspólnego – nawet jeśli drugi małżonek nie wiedział o zaciągnięciu zobowiązania lub między nimi obowiązuje intercyza.

Czy komornik może zająć majątek za długi partnera?

Komornik może zająć wspólny majątek za długi partnera, jeśli dług dotyczy wspólnego życia. Na przykład, jeśli razem kupiliście telewizor na raty, a raty nie są spłacane, komornik może go zabrać. Jeśli jednak dług jest tylko na partnera, twoje rzeczy będą bezpieczne, o ile nie są wspólne.

Odpowiedzialność za długi powstałe przed zawarciem małżeństwa

Każdy odpowiada za swoje długi sprzed ślubu – to podstawowa zasada. Zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków przed zawarciem małżeństwa pozostają jego prywatną sprawą. Wierzyciel może dochodzić ich spłaty wyłącznie z majątku osobistego tej osoby, a w ograniczonym zakresie – także z jej udziału w majątku wspólnym, np. z wynagrodzenia za pracę. Majątek osobisty drugiego małżonka jest natomiast całkowicie chroniony przed egzekucją takich „przedślubnych” długów.

Wpływ intercyzy na odpowiedzialność za długi

Intercyza ma znaczący wpływ na odpowiedzialność za długi małżonka. Małżonkowie mogą zmienić zasady wspólności majątkowej, podpisując u notariusza tzw. intercyzę. Dzięki niej każdy z nich zarządza swoim majątkiem osobno i odpowiada tylko za swoje długi. Wierzyciel nie może wtedy sięgnąć po majątek drugiego małżonka – chyba że wiedział o intercyzie i jej rodzaju. Jeśli dług powstał przed podpisaniem intercyzy, to i tak może dotyczyć obojga. Intercyza nie chroni też przed wspólną odpowiedzialnością za codzienne wydatki rodziny.

Odpowiedzialność za długi po rozwodzie

Odpowiedzialność za długi po rozwodzie nie wygasa automatycznie – nawet jeśli małżeństwo zostało formalnie zakończone, a majątek wspólny podzielony. Jeśli zobowiązania zostały zaciągnięte wspólnie lub za zgodą drugiego małżonka w czasie trwania związku, oboje byli partnerzy nadal odpowiadają za nie solidarnie wobec wierzyciela, aż do pełnej spłaty. Ugoda rozwodowa czy inne ustalenia między byłymi małżonkami nie mają wpływu na roszczenia wierzyciela – działają tylko między stronami. Dopiero długi powstałe po rozwodzie (lub po ustaniu wspólności majątkowej) stają się zobowiązaniami osobistymi. Warto też pamiętać o terminach przedawnienia takich zobowiązań.

Dziedziczenie długów po śmierci małżonka

Dziedziczenie długów również może mieć miejsce po śmierci małżonka. Śmierć zadłużonego małżonka nie oznacza, że jego zobowiązania automatycznie znikają. Długi – zarówno te z majątku osobistego, jak i udział w zobowiązaniach wspólnych, stają się częścią spadku. Spadek trafia do spadkobierców ustawowych (najczęściej żyjącego małżonka i dzieci) lub wskazanych w testamencie. Przyjmując spadek, dziedziczą oni nie tylko majątek, ale też długi.

Zakres odpowiedzialności zależy od formy przyjęcia spadku:

• domyślnie - z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości odziedziczonych aktywów,
• wprost - pełna odpowiedzialność za długi
• odrzucenie spadku - brak dziedziczenia zarówno majątku, jak i zobowiązań.

Na decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca ma 6 miesięcy od momentu, gdy dowiedział się o swoim powołaniu.

Czy można sprawdzić długi małżonka w BIK?

Nie, nie można samodzielnie sprawdzić swojego partnera w BIK, nawet jeśli jest się w związku małżeńskim. Dane w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) są chronione przepisami o ochronie danych osobowych i dostęp do nich ma wyłącznie osoba, której dotyczą lub podmioty uprawnione, jak banki czy instytucje pożyczkowe. Jedynym rozwiązaniem może być poproszenie partnera o udostępnienie jego raportu BIK, który może go pobrać i pokazać dobrowolnie. Aby zabezpieczyć się przed ewentualnymi długami partnera, warto zawrzeć intercyzę lub ograniczyć wspólność majątkową.

Odpowiedzialność za długi partnera - Podsumowanie

Odpowiedzialność za długi partnera zależy od wielu czynników: rodzaju zobowiązania, momentu jego powstania, zgody drugiego małżonka oraz ustroju majątkowego. Co do zasady, każdy odpowiada za swoje własne długi, zwłaszcza te zaciągnięte przed ślubem lub bez wiedzy współmałżonka. Jednak w przypadku wspólnych zobowiązań, długów zaciągniętych za zgodą drugiego małżonka, czy wydatków na codzienne potrzeby rodziny – odpowiedzialność może być solidarna. Warto też pamiętać, że intercyza, rozwód czy śmierć partnera nie zawsze chronią przed roszczeniami wierzycieli.