Licytacja komornicza - czym jest i jak przebiega

Licytacja komornicza - co to jest?

Licytacja komornicza jest to publiczna sprzedaż dóbr zajętych przez komornika w celu odzyskania pieniędzy z długów. Najczęściej komornik zajmuje nieruchomości lub cenne przedmioty, które nie są dłużnikowi potrzebne do życia codziennego. Licytacja trwa do momentu, w którym osiągnie najwyższą kwotę.

Kiedy może dojść do licytacji komorniczej?

Do licytacji komorniczej dochodzi w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego na podstawie tytułu wykonawczego (np. wyroku sądu z klauzulą wykonalności). Jest to jeden ze sposobów przymusowego zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Licytacja, zwłaszcza licytacja nieruchomości, jest często stosowana jako dalszy etap egzekucji, gdy inne metody (np. zajęcie wynagrodzenia czy rachunku bankowego) okazały się nieskuteczne lub niewystarczające do pokrycia długu. Może być też podstawowym sposobem egzekucji, jeśli wierzyciel od razu skieruje egzekucję do określonego składnika majątku (np. złoży wniosek o egzekucję z nieruchomości). Kluczowe jest, że komornik działa na wniosek wierzyciela i w jego interesie (w granicach prawa), a do zajęcia i licytacji dochodzi wskutek braku dobrowolnej spłaty zadłużenia przez dłużnika mimo prowadzonych czynności egzekucyjnych.

Jak przebiega licytacja komornicza?

Proces licytacji komorniczej składa się z kilku etapów i jest ściśle uregulowany przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Kluczowe kroki to:

1. Zajęcie składnika majątku – Komornik dokonuje formalnego zajęcia ruchomości lub nieruchomości należącej do dłużnika.
2. Opis i oszacowanie wartości – Powoływany jest biegły sądowy, który dokonuje wyceny zajętego mienia (suma oszacowania).
3. Obwieszczenie o licytacji – Komornik publicznie ogłasza termin i miejsce licytacji (co najmniej na dwa tygodnie przed terminem), podając informacje o przedmiocie licytacji, cenie wywołania, wysokości wadium oraz terminie i miejscu oglądania przedmiotu. Obwieszczenia publikowane są m.in. na stronie Krajowej Rady Komorniczej (licytacje.komornik.pl).
4. Wpłata wadium (rękojmi) – Osoby chcące przystąpić do licytacji muszą wpłacić wadium, zazwyczaj w wysokości 1/10 sumy oszacowania, najpóźniej w dniu poprzedzającym licytację.
5. Przeprowadzenie licytacji – Licytacja odbywa się publicznie, w wyznaczonym miejscu i czasie (lub online). Prowadzi ją komornik (przy ruchomościach) lub nadzoruje sędzia (przy nieruchomościach). Licytanci składają oferty (postąpienia), przebijając cenę wywołania.
6. Przybicie / Udzielenie przybicia – Najwyższa zaoferowana cena, po trzykrotnym wywołaniu, skutkuje udzieleniem przybicia na rzecz licytanta, który zaoferował najwyższą kwotę.
7. Zapłata ceny – Licytant, na rzecz którego udzielono przybicia, musi w określonym terminie (zazwyczaj krótkim, np. do dnia następnego przy ruchomościach lub dłuższym przy nieruchomościach) zapłacić całą zaoferowaną cenę, pomniejszoną o wpłacone wadium.
8. Skutki prawne – Po zapłaceniu ceny, przybicie staje się podstawą nabycia własności ruchomości. W przypadku nieruchomości, po zapłacie ceny i uprawomocnieniu się przybicia, sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności, które przenosi własność na nabywcę i jest podstawą do wpisu w księdze wieczystej.

Jak wygląda licytacja online w serwisie Krajowej Rady Komorniczej?

Od kilku lat istnieje możliwość przeprowadzania licytacji komorniczych (zarówno ruchomości, jak i nieruchomości) w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługiwanego przez Krajową Radę Komorniczą (KRK) na portalu licytacje.komornik.pl. Aby wziąć udział w e-licytacji, konieczne jest założenie konta w systemie i jego weryfikacja, zazwyczaj poprzez kwalifikowany podpis elektroniczny, profil zaufany lub system bankowości elektronicznej. Po zalogowaniu i wpłaceniu wymaganego wadium (rękojmi) na wskazany rachunek, licytant może składać oferty (tzw. e-postąpienia) w wyznaczonym przez komornika oknie czasowym trwania licytacji. System automatycznie rejestruje oferty, informuje o aktualnej najwyższej cenie i czasie pozostałym do końca aukcji. Po zakończeniu czasu przyjmowania ofert, system wskazuje licytanta, który złożył najwyższą ofertę. Cały proces regulowany jest szczegółowymi przepisami dotyczącymi e-licytacji oraz regulaminem portalu KRK, z którym należy się zapoznać przed przystąpieniem do licytacji.

Co dzieje się po wygraniu licytacji komorniczej?

Po wygraniu licytacji komorniczej sąd wydaje decyzję o przyznaniu praw do majątku osobie wygrywającej licytację. Decyzja ta jednak nie jest ostateczna. Poprzedni właściciel licytowanego majątku ma 7 dni na odwołanie się od decyzji sądu. Kiedy postanowi się odwołać, sprawa powinna zostać rozstrzygnięta w sądzie drugiej instancji. Osoba zwyciężająca licytację musi wpłacić pełną kwotę, zanim otrzyma prawa do własności. Decyzja o przeniesieniu praw na nowego właściciela również może zostać zaskarżona przez poprzedniego właściciela, na co ma on 7 dni.

Gdzie szukać informacji o licytacjach komorniczych?

Informacje o licytacjach komorniczych znajdują się na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Oferuje ona bezpłatny dostęp do ogłoszeń o aukcjach. Obwieszczenie o aukcji jest ogłaszane na dwa tygodnie przed jej rozpoczęciem. Informacje znajdziemy pod adresem internetowym https://licytacje.komornik.pl/

Kto może wziąć udział w licytacji komorniczej?

Co do zasady, licytacja komornicza ma charakter publiczny i może w niej wziąć udział każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz osoba prawna (np. spółka) lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Jedynym warunkiem formalnym przystąpienia do licytacji jest wpłacenie rękojmi (wadium) w wymaganej wysokości (standardowo jedna dziesiąta sumy oszacowania) i terminie określonym w obwieszczeniu o licytacji. Osoby fizyczne muszą być w stanie udokumentować swoją tożsamość, a przedstawiciele osób prawnych lub jednostek organizacyjnych – swoje umocowanie do działania. Cena wywołania, czyli minimalna kwota, od której rozpoczyna się licytacja, wynosi w pierwszym terminie zazwyczaj trzy czwarte (3/4) sumy oszacowania (zarówno dla ruchomości, jak i nieruchomości). W przypadku drugiej licytacji (jeśli pierwsza była bezskuteczna), cena wywołania może być niższa: dla nieruchomości wynosi dwie trzecie (2/3) sumy oszacowania, a dla ruchomości połowę (1/2) sumy oszacowania.

Kto nie może wziąć udziału w licytacji komorniczej?

Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (w szczególności art. 867¹ § 4 dla ruchomości i art. 976 § 1 dla nieruchomości) precyzyjnie określają krąg osób wyłączonych z możliwości uczestnictwa w licytacji komorniczej jako licytanci. Do grupy tej należą:

• Dłużnik, którego majątek jest licytowany.
• Komornik prowadzący daną egzekucję.
• Małżonkowie, dzieci, rodzice i rodzeństwo zarówno dłużnika, jak i komornika.
• Osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym (np. protokolant, sędzia nadzorujący).
• Licytant, który nabył już daną rzecz na poprzedniej licytacji, ale nie wykonał warunków licytacyjnych (np. nie zapłacił ceny nabycia).

Wyłączenia te mają na celu zapewnienie bezstronności postępowania i uniknięcie konfliktu interesów.

Jak dłużnik może uchronić się przed licytacją komorniczą?

Mimo wszczęcia egzekucji i zajęcia majątku, dłużnik wciąż ma kilka możliwości działania, aby zapobiec lub zatrzymać licytację komorniczą:

• Całkowita spłata zadłużenia: Najskuteczniejszym sposobem jest spłata całości egwowanej należności wraz z kosztami egzekucyjnymi bezpośrednio do komornika lub wierzyciela (informując o tym komornika). Spłata długu przed terminem licytacji prowadzi do jej odwołania.
• Zawarcie ugody z wierzycielem: Dłużnik może podjąć próbę negocjacji z wierzycielem w celu ustalenia nowego harmonogramu spłat lub restrukturyzacji długu. Jeśli dojdzie do zawarcia ugody, wierzyciel może złożyć wniosek do komornika o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego, co skutkuje odwołaniem licytacji.
• Skorzystanie ze środków prawnych (jeśli są podstawy): W uzasadnionych przypadkach dłużnik może złożyć skargę na czynności komornika (np. kwestionując sposób wyceny lub obwieszczenia) lub wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne (np. jeśli dług nie istnieje, został już spłacony lub uległ przedawnieniu przed wszczęciem egzekucji). Może to prowadzić do wstrzymania lub uchylenia czynności egzekucyjnych.
• Ogłoszenie upadłości konsumenckiej: Złożenie przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i jej ogłoszenie przez sąd co do zasady powoduje zawieszenie, a następnie umorzenie prowadzonych postępowań egzekucyjnych dotyczących majątku wchodzącego w skład masy upadłości, w tym planowanych licytacji.

W każdej z tych sytuacji kluczowe jest szybkie i aktywne działanie dłużnika.