Upadłość konsumencka - definicja, warunki i przebieg postępowania

Definicja i cel upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka to proces bankructwa osoby prywatnej, rozpatrywany na wniosek dłużnika do sądu. W wyniku upadłości konsumenckiej ustalany jest plan spłaty długów trwający od roku do siedmiu lat. Jeśli dłużnik spełni obowiązki płynące z planu spłaty, pozostałe długi zostają umorzone.

Celem upadłości konsumenckiej jest uwolnienie się od długów, gdy sytuacja finansowa lub zdrowotna to uniemożliwia.

Podstawy prawne upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencką reguluje Prawo Upadłościowe. Szczegóły znajdziemy w jego artykule Art. 491(1). - Przepisy mające zastosowanie do upadłości osób fizycznych, gdzie między innymi określone są artykuły stosowane w ramach procesu. Upadłość konsumencką wprowadzono w 2009 roku na mocy ustawy z 05.12.2008 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Zakres umorzenia długów w postępowaniu upadłościowym

Upadłość konsumencka zwalnia z długów, umarzając ich wartość pozostałą po zakończeniu planu spłaty, są jednak wyjątki. Upadłość konsumencka nie zwalnia z następujących zobowiązań:

• Długów alimentacyjnych
• Długów powstałych po ogłoszeniu upadłości
• Odszkodowań lub rent powstałych w wyniku spowodowania wypadku, śmierci, kalectwa lub niezdolności do pracy.
• Zobowiązań wynikających z wykroczenia lub przestępstwa stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu.
• Długów nieuwzględnionych podczas upadłości konsumenckiej, np. z powodu ich zatajenia.

Warunki podmiotowe ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna, która:

• Od trzech miesięcy nie jest w stanie spłacić długów
• Wykaże brak możliwości spłaty zobowiązań
• Nie przechodziła przez upadłość finansową w ciągu ostatnich 10 lat.

Wniosek o upadłość konsumencką możesz złożyć po 3 miesiącach zaległości w spłacie. Jednocześnie musisz znajdować się w sytuacji, w której nie w stanie spełnić swoich zobowiązań pieniężnych.

Składanie wniosku o upadłość konsumencką przez Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) w 5 krokach

Wniosek o upadłość konsumencką złożysz w 5 krokach:

1. Wejdź na stronę Krajowego Rejestru Zadłużonych.
2. Wykorzystaj opcję “złóż wniosek do sądu”
3. Wybierz wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika nieprowadzącego działalności gospodarczej.
4. Starannie wypełnij wniosek.
5. Podpisz i zapłać za wniosek

Dokument podpiszesz za pomocą profilu zaufanego lub elektronicznego.

Wymagana dokumentacja do wniosku o upadłość konsumencką

Do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej musisz przygotować:

• Umowy pożyczkowe i kredytowe.
• Wyroki i nakazy zapłaty.
• Dokumenty otrzymane od komornika.
• Dokumentację zdrowotną, jeśli twój stan zdrowia wpływa na zdolność spłaty zobowiązań.
• Dokumenty określające twoje koszta życia, np. umowę najmu.

Koszty postępowania o upadłość konsumencką

Koszta upadłości konsumenckiej to nawet kilka tysięcy złotych. Nie zapłacisz jednak tej kwoty od razu. Wpierw czeka cię opłata 30 zł za złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości do sądu. Pojawią się również dodatkowe koszta, jeśli zwrócisz się o profesjonalną pomoc, np. od kancelarii prawnej.

Jeśli sąd ogłosi upadłość, do sprawy zostanie przypisany syndyk któremu należy się wynagrodzenie. Jego wysokość określa sąd zgodnie z artykułem Art.491(9) prawa upadłościowego. Swoją opłatę pobierze on z masy upadłościowej podczas jej likwidacji. Jeżeli ta nie wystarczy na zaspokojenie jego zasług, pozostałe wynagrodzenie uwzględnia się w planie spłaty. Jeżeli i w jego ramach nie uda się pokryć należności, resztę wypłaca Skarb Państwa. Jest to największy koszt związany z upadłością konsumencką.

Czas trwania postępowania upadłościowego i planu spłaty

Jeżeli do zadłużenia powstało w sposób niezależny od dłużnika, upadłość konsumencka trwa do 36 miesięcy od ogłoszenia wyroku przez sąd. Okres ten może być krótszy i zależy w pełni od tego, jaki plan spłaty zostanie ustalony w ramach postępowania upadłościowego. Przedtem powinniśmy być gotowi na kilka miesięcy oczekiwania na rozprawę oraz związane z tym przygotowania.

Jeśli sąd stwierdzi, że dłużnik wszedł w swoją sytuację w wyniku umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, plan spłaty może zostać przedłużony z 36 miesięcy do nawet 84, czyli siedmiu lat.

Etapy postępowania o upadłość konsumencką

Upadłość konsumencka przebiega następująco:

1. Na początku dłużnik powinien określić swoją sytuację finansową i zasięgnąć porady prawnej. Może to zrobić z pomocą kancelarii. Współpracując z ekspertami, możemy się dowiedzieć, jakie są nasze szanse na wszczęcie postępowania upadłościowego.
2. Gdy wszystkie informacje zostaną przygotowane, składamy wniosek o ogłoszenie upadłości do sądu.
3. Sąd rozpatruje wniosek, oceniając odpowiedzialność dłużnika za swoją sytuację i jego możliwości do spełnienia zobowiązań. Często odbywa się to na posiedzeniu niejawnym.
4. Jeśli sąd zgodzi się z wnioskiem, następuje ogłoszenie upadłości. Zostanie ustanowiony syndyk.
5. Syndyk ustala skład masy upadłościowej oraz plan spłaty.
6. Dłużnik przechodzi do realizacji planu spłaty pod nadzorem Syndyka.
7. W trakcie realizacji planu spłaty dłużnik składa coroczne sprawozdania z wykonania planu. Wykazują one osiągnięte przychody, spłacone kredyty oraz nabyte składniki majątkowe przekraczające przeciętne wynagrodzenie.
8. Po realizacji planu spłaty, pozostałe zobowiązania zostają umorzone.

Decydując się na upadłość konsumencką, warto zaciągnąć porady prawnej i upewnić się, że dokładnie rozumiemy obowiązki i konsekwencje tego procesu.

Warunki skutecznego umorzenia długów w upadłości

Upadłość konsumencka nie jest gwarancją umorzenia długów. Do oddłużenia dojdzie tylko wtedy, gdy dłużnik wykona plan spłaty. Jeżeli się to nie powiedzie, sąd może go uchylić, w wyniku czego zobowiązania nie podlegają umorzeniu.

Zasadność tę określa artykuł 370e prawa upadłościowego. Zgodnie z nim sąd może uchylić plan spłaty wierzycieli, jeśli jego obowiązki nie zostały wypełnione. Wyjątkiem są sytuacje, gdy uchylenie jest nieznaczne bądź uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Do uchylenia może dojść między innymi, gdy upadły:

• Nie złoży sprawozdania z wykonania planu spłaty w terminie,
• Zatai przychody lub składki majątkowe w sprawozdaniu,
• Nie składał corocznych sprawozdań bez zgody sądu,
• Ukrywał majątek
• Czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Przesłanki odmowy ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez sąd

Sąd może odmówić upadłości konsumenckiej, jeśli zobowiązania nie spełniają jej warunków, lub gdy wnioskodawca znajduje się w sytuacji, w której może z kontynuować spłatę długów zgodnie z treścią ich umowy. Sąd może oddalić wniosek upadłościowy w całości lub objąć procesem upadłościowym tylko część zobowiązań.

Ocena zasadności ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Ocena zasadności wszczęcia postępowania o upadłość konsumencką wymaga indywidualnej i dogłębnej analizy sytuacji finansowej oraz życiowej dłużnika. Jest to instrument prawny przewidziany dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które znalazły się w stanie trwałej niewypłacalności, czyli utraciły zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Postępowanie upadłościowe jest zazwyczaj rozważane jako rozwiązanie w sytuacjach, gdy inne, mniej daleko idące metody rozwiązania problemu zadłużenia – takie jak negocjacje z wierzycielami, próby restrukturyzacji poszczególnych długów czy konsolidacja zobowiązań – okazały się nieskuteczne lub są obiektywnie niemożliwe do wdrożenia ze względu na skalę zadłużenia przekraczającą możliwości płatnicze dłużnika. Ustawodawca stworzył tę procedurę jako mechanizm umożliwiający rzetelnym dłużnikom uzyskanie częściowego lub całkowitego oddłużenia i tym samym szansy na nowy start finansowy, przy jednoczesnym, choć często ograniczonym, zaspokojeniu roszczeń wierzycieli.

Przed podjęciem decyzji o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, kluczowe jest wszechstronne rozważenie kilku czynników. Należą do nich przede wszystkim: całkowity rozmiar i struktura zadłużenia (liczba wierzycieli, rodzaje długów), rodzaj i wartość posiadanego majątku (który co do zasady wejdzie w skład masy upadłości i zostanie zlikwidowany przez syndyka), realne możliwości zarobkowe dłużnika w perspektywie najbliższych lat oraz jego sytuacja osobista i rodzinna. Istotne jest również zrozumienie konsekwencji samego postępowania, w tym okresu trwania ewentualnego planu spłaty wierzycieli, który może być ustalony przez sąd na okres do 36 miesięcy, a w przypadku stwierdzenia, że niewypłacalność była wynikiem umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa dłużnika – nawet do 84 miesięcy. W tym czasie finanse dłużnika podlegają pewnym ograniczeniom i kontroli.

Ostateczna decyzja o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej i ustaleniu warunków oddłużenia należy do sądu upadłościowego. Sąd wnikliwie bada przyczyny niewypłacalności, postawę dłużnika wobec wierzycieli, jego stopień zawinienia w doprowadzeniu do niewypłacalności oraz rzetelność informacji przedstawionych we wniosku. Upadłość konsumencka nie jest zatem rozwiązaniem uniwersalnym, lecz specyficznym postępowaniem sądowym, dedykowanym sytuacjom, w których dłużnik w sposób trwały utracił możliwość regulowania swoich zobowiązań, a inne środki zaradcze okazały się niewystarczające.