Bank centralny - wszystko co trzeba wiedzieć

Bank centralny - co to takiego?

Bank centralny to instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego oraz prowadzenie polityki pieniężnej danego kraju. Bank centralny nie obsługuje klientów detalicznych, ale ma wyłączne prawo prowadzenia i kształtowania polityki pieniężnej dla pieniądza papierowego oraz środków bezgotówkowych. Wokół banku centralnego budowany jest cały system bankowy danego kraju. Bank centralny może być bankiem państwowym, zależnym od rządu, ale również bankiem komercyjnym, niezależnym od państwa, samodzielnie ustalającym swoje cele i dobierającym odpowiednie do ich realizacji narzędzia.

Jak działają banki centralne?

Banki centralne działają na podstawie mandatu nadanego im przez rząd lub organy odpowiedzialne za politykę monetarną. Ich działania mają na celu osiągnięcie i utrzymanie stabilności finansowej i gospodarczej kraju. Bank centralny, przykładowo Narodowy Bank Polski, który jest bankiem centralnym naszego państwa, pełni trzy podstawowe funkcje, a należą do nich:

• Bank Państwa - najważniejszy bank państwa, odpowiedzialny za politykę pieniężną, stabilność waluty. Bank centralny nazywany niekiedy kasjerem rządu, ponieważ to bank centralny prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych, a także zajmuje się ich zleceniami płatniczymi. Czuwa także nad budżetem państwa.
• Bank Emisyjny - monopolista, posiadający wyłączne prawo do emisji pieniądza gotówkowego co bezpośrednio wpływa na emisję znaków pieniężnych, organizacje obiegu pieniężnego oraz regulację podaży pieniądza - przykładem narzędzi regulacji są stopy procentowe i operacje otwartego rynku. Bank centralny decyduje o nakładzie pieniądza papierowego i monet, oraz o wprowadzeniu ich do obiegu. Jego zadaniem jest również pilnowanie wartości tego pieniądza i regulowanie ilości gotówki w obiegu.

Bank Banków - ma wpływ na wielkość akcji kredytowej banków oraz ilość produkowanych pieniędzy. Wynika to z faktu, że rachunki banku centralnego utrzymują rezerwy pieniężne innych banków, natomiast sam bank centralny jest dla nich źródłem rezerwy kredytowej. Prowadzi rozliczenia z bankami oraz innymi instytucjami finansowymi. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Bank centralny czuwa także nad stabilnością i bezpieczeństwem całego krajowego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje kontrolę nad działalnością banków komercyjnych i nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego.

Bank centralny pełni funkcje nadzorcze w stosunku do banków komercyjnych, a także funkcje regulacyjne. Celem tych regulacji jest zapewnienie bezpieczeństwa samych banków, jak i środków w nich zgromadzonych, a także zachowanie płynności finansowej w systemie bankowym danego kraju. Bank centralny występuje w tej funkcji również jako kredytodawca ostatniej instancji. W przypadku wystąpienia przejściowych kłopotów z płynnością bank komercyjny może otrzymać od banku centralnego pomoc finansową w formie kredytu redyskontowego, albo kredytu lombardowego.

Produkty oferowane przez banki centralne

Bank centralny nie jest bankiem oferującym usługi i produkty jak w przypadku banków komercyjnych. “Klientem” banku centralnego jest przede wszystkim państwo oraz państwowy system bankowy. Jeśli bank centralny posiada jakąkolwiek ofertę produktową, kieruje ją przede wszystkim do rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych. Prowadzi ch rachunki oraz operuje zleceniami płatniczymi. Z kolei system bankowy naszego kraju posiada rezerwy kredytowe w banku centralnym, czyli można powiedzieć, że bank centralny pełni dla nich funkcję depozytową. Również banki komercyjne, w przypadku braku płynności finansowej mogą ubiegać się o wsparcie a banku centralnego, czyli uzyskać swego rodzaju kredyt.

Jakie są największe banki centralne na świecie?

Do największych banków centralnych na świecie można zaliczyć z całą pewnością Bank Rezerw Federalnych, czyli bank centralny Stanów Zjednoczonych. Obok niego, do największych banków centralnych należy dołożyć Ludowy Bank Chin, czyli bank centralny najprężniej rozwijającej się aktualnie gospodarki, oraz Europejski Bank Centralny, który bankiem centralnym UE i zwierzchnikiem banków państw członkowskich.

Do kogo skierowana jest oferta banków centralnych?

Bank centralny nie posiada standardowej oferty, a wszelkie usługi jakie oferuje, kieruje przede wszystkim do organów rządowych i banków komercyjnych. Obsługuje rachunki rządu, instytucji państwowych oraz samorządowych, a także przetrzymuje rezerwy kredytowe banków komercyjnych, oraz oferuje własną rezerwę kredytową w ramach zapotrzebowania banków komercyjnych, w przypadku braku płynności finansowej.

Podsumowanie najważniejszych informacji o bankach centralnych

Bank centralny to główna instytucja bankowa danego kraju. Centralny organ bankowy, który nadzoruje dodruk gotówki i wprowadzenie jej do obiegu, sprawuje pieczę nad budżetem państwa, nadzoruje i kontroluje system bankowy. Oferta banku centralnego nie jest ofertą jak w przypadku rozumienia oferty banku komercyjnego. Bank centralny służy również jako bank rezerw kredytowych banków komercyjnych, oraz posiada własne rezerwy, które w formie kredytu mogą stanowić wsparcie dla banków w Polsce. Bankiem centralnym w Polsce jest NBP - Narodowy Bank Polski. Do największych banków centralnych na świecie zaliczyć za to można Bank Rezerw Federalnych (USA), Ludowy Bank Chin (Chiny), czy Europejski Bank Centralny (UE).