Pożyczka prywatna – czym jest, jak ją wziąć i kiedy warto to zrobić?

Co to jest pożyczka prywatna?

Pożyczka prywatna to pożyczka zaciągana od osoby fizycznej lub przedsiębiorcy, który nie zajmuje się pożyczaniem pieniędzy. Oznacza to, że pożyczka od firm pożyczkowych pozabankowych nie jest pożyczką prywatną, ale już np. pożyczka uzyskana od firmy informatycznej czy taksówkarza na JDG jak najbardziej może nosić takie miano. W rozpatrywaniu tematu pożyczki prywatnej liczy się przede wszystkim pożyczkodawca – klient może byćosobą fizyczną, ale nie musi, firmy również mogą korzystać z pożyczek prywatnych.

Pożyczek prywatnych często szukają osoby głęboko zadłużone, które ze względu na swoją sytuację finansową i historię kredytową nie mogą pozwolić sobie na skorzystanie z większości ofert pożyczek bez BIK. Zasady pożyczki prywatnej i formę umowy pożyczkowej reguluje kodeks cywilny, a dokładniej art. 720-724 kc. Taki rodzaj finansowania nie podlega jednak aktom związanym z kredytem konsumenckim. Pomimo umiejscowienia tego pojęcia w polskim prawie i pewnej wygody pożyczkobiorców, pożyczka prywatna to także spore ryzyko. Przyjrzyjmy się zatem bliżej aspektom związanym z finansowaniem od osoby fizycznej.

Rodzaje pożyczek prywatnych

Pożyczki prywatne występują w kilku kluczowych wariantach, różniących się formą zabezpieczenia i sposobem realizacji. Podstawowy podział wyróżnia pożyczki prywatne od osób fizycznych oraz od prywatnych inwestorów. Te pierwsze często opierają się na relacjach rodzinnych lub przyjacielskich, podczas gdy drugie mają charakter czysto biznesowy.

Możemy zaobserwować także podział na pożyczki bez zabezpieczeń (podpisujemy umowe, uzyskujemy pieniądze, oddajemy pieniądze – i tyle) lub na pożyczki z zabezpieczeniami. Zwykle przy większych kwotach pożyczkodawca prywatny, zwłaszcza jeśli jest osobą dla nas obcą, chce się zabezpieczyć. Najpopularniejszą formą zabezpieczenia jest pożyczka pod weksel. Warto również wspomnieć o pożyczkach prywatnych z notarialnym poświadczeniem. Notariusz nie tylko potwierdza tożsamość stron, ale także weryfikuje zgodność umowy z prawem, co minimalizuje ryzyko późniejszych sporów.

Coraz większą popularnością cieszą się pożyczki społecznościowe (social lending), realizowane za pośrednictwem specjalnych platform internetowych. Ten model łączy cechy pożyczki prywatnej i instytucjonalnej – środki pochodzą od prywatnych inwestorów, ale cały proces jest bardziej sformalizowany i zarządzany przez profesjonalną platformę, co ułatwia całe przedsięwzięcie.

Gdzie szukać sprawdzonych pożyczkodawców prywatnych?

Sprawdzonych pożyczkodawców prywatnych najlepiej szukać wśród rodziny i znajomych. Po pierwsze jest najmniejsza szansa, że zostaniemy oszukani, a po drugie jeśli już musimy komuś płacić odsetki, to często wolimy, by środki trafiły do "swoich" niż do "obcych". Pożyczka od bliskich jednak nie zawsze jest możliwa. Co wtedy?

Obcych, ale mimo wszystko sprawdzonych pożyczkodawców prywatnych możemy szukać w mediach społecznościowych – na specjalnych grupach, gdzie pożyczkobiorcy dzielą się doświadczeniami. Weryfikacja pożyczkodawcy powinna obejmować sprawdzenie wpisów w rejestrach CEIDG lub KRS, a w przypadku osób fizycznych – analizę opinii na forach internetowych i grupach społecznościowych. Warto również sprawdzić, czy dana osoba lub firma nie znajduje się na liście ostrzeżeń Komisji Nadzoru Finansowego. Warto skorzystać z dedykowanych platform P2P, gdzie transakcje są monitorowane i zabezpieczone. Korzystanie z tych metod minimalizuje ryzyko związane z oszustwami i zapewnia większe bezpieczeństwo transakcji. Jeśli decydujesz się na pożyczkę prywatną, unikaj anonimowych ofert znalezionych na portalach ogłoszeniowych, bez zweryfikowanych danych kontaktowych. 

Podsumowując, należy bezwarunkowo unikać:

• ogłoszeń z portali z drobnymi ogłoszeniami,
• ofert bez możliwości weryfikacji pożyczkodawcy,
• propozycji wymagających wpłaty zaliczki,
• pożyczkodawców żądających przedpłat na "ubezpieczenie" pożyczki,
• ofert wyglądających na zbyt korzystne w porównaniu do rynkowych.

Proces weryfikacji pożyczkodawcy powinien natomiast obejmować przede wszystkim:

• sprawdzenie historii działalności potencjalnego pożyczkodawcy,
• weryfikację w rejestrach gospodarczych,
• analizę opinii poprzednich klientów.

Jak sporządzić umowę pożyczki prywatnej?

Umowę pożyczki prywatnej należy sporządzić na piśmie, jeśli jej kwota przekracza 1000 zł. Samo nazwanie umowy jako umowa pożyczki kształtuje jej zasady, opierające się m.in. na udostępnieniu określonej kwoty pieniędzy pożyczkobiorcy, który zobowiązuje się do zwrócenia pożyczonej kwoty wraz z ewentualnymi odsetkami określonymi w dokumencie. Dokument powinien zawierać:

• dane stron, miejscowość i datę zawarcia,
• przedmiot umowy – wysokość finansowania, warunki przekazania (osobiście, na konto) i ewentualną wysokość odsetek,
• termin i sposób zwrotu przedmiotu umowy,
• oświadczenia stron – m.in. dotyczące zdolności do udzielenia kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę i jej spłaty przez pożyczkobiorcę na określonych w dokumencie warunkach,
• postanowienia końcowe – dotyczące wypowiedzenia, zmian w umowie, spraw nieuregulowanych w dokumencie i liczbie egzemplarzy umowy,
• własnoręczne podpisy stron umowy

Warto zaznaczyć, że prywatny pożyczkodawca nie ma obowiązku udzielić finansowania wnioskodawcy. Może odstąpić od umowy pożyczki np. ze względu na niewystarczającą zdolność pożyczkobiorcy do uregulowania należności. Jeśli jednak pożyczkodawca wcześniej wiedział lub miał możliwość łatwego sprawdzenia sytuacji finansowej wnioskodawcy, zasada ta nie obowiązuje.

Jakie dokumenty są potrzebne do zawarcia pożyczki prywatnej?

Do zawarcia pożyczki prywatnej jedyny bezwzględnie potrzebny dokument to dowód osobisty. Musi go przedstawić każda ze stron, by zarówno pożyczkodawca, jak i pożyczkobiorca mógł zweryfikować tożsamość drugiej strony. Oprócz tego wymagania względem dokumentacji są dowolne, tzn. każdy pożyczkodawca może sobie sam wymyślić, czego będzie wymagać, oczywiście w granicach prawa. Mogą to więc być wyciągi z konta lub, podobnie jak w bankach, zaświadczenia od pracodawcy. W praktyce korzystamy z pożyczek prywatnych by zmniejszyć formalności, rzadko też chcemy pokazywać swoje konto obcej osobie – więc raczej oczekuje się, że pożyczki prywatne to pożyczki na dowód. Wyjątkiem są pożyczki pod weksel, gdzie będzie potrzebny także podpisany weksel, stanowiący podstawę do ubiegania się o wyrok sądowy, w przypadku niespłacenia pieniędzy przez klienta.

Podatek od pożyczki prywatnej

Podatek od pożyczki prywatnej to dla pożyczkobiorcy 2% podatku od czynności cywilnoprawnych, zaś dla pożyczkodawcy – 19% podatek dochodowy. Konieczność uiszczenia opłaty za PCC dotyczy każdej umowy pożyczkowej, w której pożyczkodawca nie pożycza pieniędzy na co dzień i nie prowadzi działalności opartej o świadczenie usług finansowych. Jeśli korzystamy np. z pożyczek na raty od firm pożyczkowych, nie musimy martwić się o takie opodatkowanie. Jeśli nie zgłosimy umowy i nie zapłacimy daniny, kwota podatku może zostać zwiększona nawet do 20% pożyczonej sumy – jest to tzw. sankcyjna stawka podatku. Trzeba też uważać w sytuacji, gdy korzystamy z pożyczki od rodziny, która do 36 120 zł jest zwolniona z podatku. Musi być ona możliwa do udowodnienia, najlepiej by pieniądze były przekazane przelewem. Jeśli urząd skarbowy zakwestionuje nasze zeznania, a my nie będziemy w stanie udowodnić kwoty pożyczki, również możemy zapłacić stawkę sankcyjną.

Czy pożyczki prywatne są bezpieczne?

Pożyczki prywatne są bezpieczne jeśli korzystamy z nich z głową. Bardziej bezpieczne są oczywiście rozwiązania bankowe, a także produkty firm pozabankowych. Pożyczanie od całkowicie obcej osoby zawsze będzie niosło zwiększone ryzyko, ale jeśli dokonamy podstawowej weryfikacji, również możemy być zadowoleni z usług.

Bezpieczeństwo pożyczek prywatnych jest uzależnione przede wszystkim od danego pożyczkodawcy. Samo finansowanie, pod warunkiem sporządzenia rzetelnej umowy, nie niesie za sobą ryzyka. Czasem jest to jedyna szansa na pozyskanie kapitału, jaką mamy – np. jeśli mamy komornika. Kwestią sporną może jednak być pożyczanie od obcych osób. Prywatne pożyczki od osób fizycznych przeszły z często spotykanych ogłoszeń na słupach do przestrzeni wirtualnej. Na wielu portalach ogłoszeniowych możemy znaleźć oferty takiego finansowania reklamujące "pożyczki dla zadłużonych". Wzięcie takiej pożyczki może być jednak bardzo niebezpieczne – istnieje ryzyko padnięcia ofiarą oszustwa. Uważnie czytajmy warunki pożyczki i postarajmy się wyliczyć wysokość RRSO, a jeśli takie ogłoszenie wyda nam się w jakiś sposób podejrzane, skorzystajmy lepiej z ofert sprawdzonych pożyczkodawców – niektórzy z nich nie wymagają doskonałej historii kredytowej i również proponują pożyczki dla zadłużonych.

Jak bezpiecznie zaciągnąć pożyczkę prywatną?

Aby bezpiecznie zaciągnąć pożyczkę prywatną, skorzystajmy z pomocy najbliższych lub – jeśli musimy pożyczyć od obcych – dobrze zweryfikujmy opinie o pożyczkodawcy. Warto sprawdzić jego historię w rejestrach gospodarczych, zebrać opinie od poprzednich klientów i upewnić się, że działa transparentnie. Profesjonalny pożyczkodawca zawsze będzie otwarty na pytania i nie będzie wywierał presji na szybkie podpisanie umowy.

Kluczowym elementem bezpiecznej pożyczki jest właściwie skonstruowana umowa. Najlepiej skonsultować jej treść z prawnikiem, który zwróci uwagę na potencjalne pułapki i pomoże zabezpieczyć nasze interesy. Szczególną uwagę należy zwrócić na warunki spłaty, wysokość odsetek i wszystkie dodatkowe opłaty. Warto rozważyć podpisanie umowy u notariusza – to dodatkowe zabezpieczenie dla obydwu stron.

Pod żadnym pozorem nie należy wpłacać zaliczek czy przedpłat przed otrzymaniem pożyczki. To częsta metoda oszustów, którzy żądają wpłat na "ubezpieczenie" czy "opłaty manipulacyjne". Profesjonalny pożyczkodawca nigdy nie wymaga takich przedpłat!

Jak bezpiecznie udzielić pożyczki prywatnej?

Aby bezpiecznie udzielić pożyczki prywatnej, powinniśmy albo ograniczyć się do pożyczania rodzinie i przyjaciołom, albo poprosić o podpisanie weksla. Dobrym krokiem jest dokładna weryfikacja potencjalnego pożyczkobiorcy. Warto sprawdzić jego zdolność kredytową i stabilność zatrudnienia. Za zgodą pożyczkobiorcy można również sprawdzić jego historię w BIK.

Kluczowe znaczenie ma odpowiednie zabezpieczenie pożyczki. W zależności od kwoty i sytuacji, można rozważyć różne formy: od weksla po zabezpieczenie hipoteczne. Warto pamiętać, żeby zachować profesjonalne podejście nawet pożyczając pieniądze rodzinie czy znajomym. To pozwoli uniknąć nieporozumień w przyszłości. Niestety kłótnie o pieniądze rozbijały już w historii rodziny i niszczyły przyjaźnie.

Skonstruujmy dobry wzór umowy pożyczki lub znajdźmy przykładowy w internecie. Dokument powinien być szczegółowy i precyzyjny. Należy jasno określić kwotę, terminy i sposób spłaty, wysokość odsetek oraz konsekwencje opóźnień w spłacie. Dobrą praktyką jest również notarialne poświadczenie umowy oraz uzyskanie oświadczenia o poddaniu się egzekucji -– to znacząco ułatwi ewentualne dochodzenie swoich praw w przyszłości.

Każda wpłata powinna być dokumentowana, a pożyczkobiorca powinien otrzymywać potwierdzenia spłat. Warto również regularnie monitorować terminowość spłat i reagować na pierwsze sygnały problemów. Szybka reakcja i otwarta komunikacja często pozwalają uniknąć poważniejszych problemów w przyszłości.

Pożyczka prywatna a social lending

Z pożyczkami prywatnymi wiąże się w pewien sposób idea social lendingu, czyli pożyczek społecznościowych. Polegają one na agregowaniu ofert finansowania od osób fizycznych na specjalnych platformach internetowych. W tym przypadku, mimo prywatnego charakteru umowy, do całego procesu dołącza pośrednik finansowy. Z jednej strony to sposób na inwestycję dla pożyczkodawców, a z drugiej możliwość otrzymania finansowania z przynajmniej częściowym ograniczeniem ryzyka. Pożyczka społecznościowa nadal jest produktem niszowym – trudno stwierdzić, czy takie rozwiązanie zadowoli polskich konsumentów i stanie się ważnym elementem rynku pożyczkowego.

Pożyczka prywatna – czy warto?

Warto sięgnąc po pożyczkę prywatną, jeśli możemy ją otrzymać na bardzo dobrych warunkach (np. od rodziny) lub jeśli nie jesteśmy w stanie pożyczyć w banku ani w firmie pożyczkowej. Pożyczka prywatna może być rozwiązaniem w bardzo trudnych sytuacjach finansowych, gdzie nie ma możliwości uzyskania innych form finansowania. Należy jednak pamiętać o uprzednim sprawdzeniu osoby, która proponuje pożyczenie pieniędzy. Powinniśmy posiadać wszystkie podstawowe dane pożyczkodawcy. Dodatkowo możemy je zweryfikować w CEiDG, gdzie znajdziemy rejestr osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Nie należy też zapominać o kwestii związanej z podatkiem PCC obowiązującym dla każdej pożyczki prywatnej, gdzie pożyczkodawca nie prowadzi działalności związanej z usługami finansowymi. Generuje to dodatkowy koszt w postaci 2 proc. od kwoty finansowania, który lepiej zapłacić – w przeciwnym wypadku przyjdzie nam karnie uiścic 20 proc. opodatkowanej sumy. W przypadku pożyczki prywatnej najbezpieczniejszą formą wydaje się być pożyczka od rodziny. Jednak bez względu na źródło i rodzaj finansowania pożyczajmy z głową. Zawsze lepiej dwukrotnie przemyśleć sprawę i sprawdzić dokładnie warunki pożyczki, niż narażać się na ryzyko oszustwa czy znacznego nadwyrężenia naszego budżetu domowego.