Definicja i charakterystyka oszustw na BLIK
Oszustwo na BLIKa to popularna forma oszustwa, która polega na wyłudzeniu lub przechwyceniu kodu BLIK i wykorzystania go do wypłaty w bankomacie lub opłacenia zakupu. Z początku oszuści jedynie korzystali z przejętych profili w social media i za ich pośrednictwem, podszywając się pod znajomych, prosili o kod BLIK, tłumacząc się trudna sytuacją i obiecując szybki zwrot. Aktualnie oszuści nauczyli się również preparować stronę płatności BLIK i podsuwają ją ofiarą, przechwytująca w ten sposób kod i natychmiast go wykorzystując.
Mechanizmy działania oszustw na BLIK
Oszustwo na BLIKa staje się coraz powszechniejszą formą wyłudzenia środków. Z początku oszuści działali w jeden konkretny sposób, ale asortyment metod z czasem się powiększa. Aktualnie rozróżnia się dwa najpowszechniejsze sposoby kradzieży, stosowane przez złodziei. Pierwsza, która jest jednocześnie starszą metodą, to kradzież kont w mediach społecznościowych i podszywanie się pod znajomych, proszących o kod z racji wyjątkowości sytuacji w jakiej się znaleźli. Druga metoda - młodsza - to podsyłanie spreparowanych formularzy płatności BLIK w celu uzyskania kodu i natychmiastowego wykorzystania go do zupełnie innej transakcji.
Pierwsza metoda jest zdecydowanie starsza i wciąż znacznie powszechniej wykorzystywana przez internetowych oszustów. Wpierw włamują się oni na konta w portalach społecznościowych. Następnie do znajomych, z listy kontaktów przejętego konta, rozsyłają wiadomość z prośbą o pomoc finansową. Oczywiście atak nie jest bezpośredni. Zwykle na podstawie wcześniej zweryfikowanych rozmów, oszust próbuje luźnej dyskusji z ofiarą, aby podnieść swoją wiarygodność. Prośba następuje po chwili i zwykle motywowana jest jakąś trudną, nagle zaistniałą sytuacją - zepsuł się samochód, muszę wykupić leki, potrzebuję gotówki na zakupy, nie mogę zapłacić raty i wiele innych - i brakiem środków. Oszust obiecuje zwykle szybki zwrot gotówki - jutro przeleję, wieczorem zwrócę, oddam jak mi przyjdzie przelew - znów, aby podbić swoją wiarygodność. Jeśli już uda mu się i uzyska kod od zmanipulowanej ofiary, wykorzysta go zapewne do zupełnie innej transakcji, czy do wypłacenia wyższej kwoty. Ofiara, mając pewność, że pożycza pieniądze znajomemu, często nie spojrzy nawet na kwotę i tytuł transakcji, a jedynie pośpiesznie udzieli autoryzacji.
Druga metoda, nowsza, młodsza, jeszcze nie tak powszechna, ale juz dość często spotykana, jest równie groźna. W tym przypadku złodzieje kodów poszli o krok dalej i przestali już prosić o kody. Zaczęli je bezczelnie przechwytywać za pośrednictwem podstawionych formularzy płatności BLIK. Ofiara postanawia wpłacić darowiznę na jakąś faktyczną, realną zbiórkę, aby pomóc komuś w potrzebie. Złodzieje bez skrupułów potrafią do takich zbiórek stworzyć spreparowane formularze płatności BLIK i podsuwać je nieświadomym ofiarom. Osoba, która wpłaca środki przy pomocy kodu, wcale nie musi się dziwić, że potwierdzenie transakcji w aplikacji wyskakuje nieco opóźnione, przecież system może być obciążony. W tym czasie oszust przechwytujący kod, wykorzystuje go do zupełnie innej transakcji. Ofiara przekonana, że wpłaca darowiznę w szczytnym celu, nawet nie weryfikuje komunikatu na potwierdzeniu i akceptuje transakcję. Zamiast 20 złotych dla organizacji charytatywnej, akceptujemy przykładowo wypłatę 500 złotych z bankomatu w drugim końcu Polski.
Rozpoznawanie i zapobieganie oszustwom na BLIK
Skuteczna ochrona przed oszustwami na BLIK wymaga od użytkowników przede wszystkim czujności, umiejętności rozpoznawania typowych sygnałów ostrzegawczych oraz konsekwentnego stosowania zasad bezpieczeństwa. Chociaż system BLIK posiada własne mechanizmy zabezpieczające, kluczową rolę odgrywa świadoma autoryzacja transakcji przez użytkownika.
Sygnały ostrzegawcze wskazujące na próbę oszustwa:
- Nieoczekiwane prośby o kod BLIK – Szczególnie od osób podających się za znajomych lub rodzinę w komunikatorach internetowych czy mediach społecznościowych, zwłaszcza jeśli prośba jest nietypowa, dotyczy pilnej potrzeby finansowej i zawiera obietnicę szybkiego zwrotu. Takie scenariusze często wykorzystują metody phishingu lub przejęte konta.
- Presja czasu i nacisk emocjonalny – Oszuści często próbują wywrzeć na ofierze presję, aby działała szybko i bezrefleksyjnie, odwołując się do pilnej potrzeby lub trudnej sytuacji.
- Nietypowy sposób komunikacji – Wiadomość od rzekomego znajomego może zawierać błędy językowe, nietypowy styl lub prośby, które są dla tej osoby nietypowe.
- Podejrzane linki do płatności – Linki prowadzące do stron płatności BLIK, które nie są bezpośrednio zintegrowane z zaufanym sklepem internetowym lub usługodawcą, mogą kierować do fałszywych formularzy przechwytujących kod.
- Rozbieżności na ekranie autoryzacji w aplikacji bankowej – To najważniejszy sygnał. Jeśli nazwa odbiorcy, kwota transakcji lub typ operacji (np. "Wypłata z bankomatu" zamiast płatności za zakupy) na ekranie potwierdzenia w aplikacji banku nie zgadzają się z oczekiwaniami, jest to niemal pewna próba oszustwa.
Zasady zapobiegania oszustwom na BLIK:
- Weryfikacja próśb o kod BLIK – W przypadku otrzymania prośby o kod BLIK od znajomego lub członka rodziny za pośrednictwem komunikatora, zawsze należy zweryfikować tę prośbę inną drogą – najlepiej dzwoniąc do tej osoby na znany numer telefonu.
- Dokładne sprawdzanie danych na ekranie autoryzacji – Przed zatwierdzeniem transakcji BLIK w aplikacji mobilnej banku, należy bezwzględnie sprawdzić wszystkie szczegóły: kwotę, odbiorcę płatności (nazwę sklepu, dane osoby przy przelewie na telefon, lub informację o typie operacji jak wypłata z bankomatu). Każda niezgodność powinna skutkować odrzuceniem transakcji.
- Ochrona danych logowania do mediów społecznościowych – Stosowanie silnych, unikalnych haseł i uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA) dla kont na portalach społecznościowych utrudnia ich przejęcie przez oszustów. Ogólne zasady bezpieczeństwa w internecie są tu kluczowe.
- Nieudostępnianie kodu BLIK nieznanym osobom – Kod BLIK jest jednorazowy i poufny. Nie należy go podawać osobom, których tożsamości nie jesteśmy pewni, ani wprowadzać na podejrzanych stronach internetowych.
- Ustawianie limitów transakcyjnych dla BLIK – Wiele aplikacji bankowych pozwala na ustawienie dziennych lub kwotowych limitów dla transakcji BLIK, co może ograniczyć potencjalne straty w razie oszustwa.
Postępowanie w przypadku padnięcia ofiarą oszustwa na BLIK
Jedyne co możemy, jako poszkodowani, zrobić, to zgłosić sprawę na policji, jako wyłudzenie, oraz spróbować reklamować w swoim banku te transakcje. Niestety zarówno wyśledzenie sprawcy przez policję bywa nie tylko trudne, ale wprost niemożliwe, tak samo odzyskanie od banku naszych środków jest praktycznie nieosiągalne, albo wyjątkowo trudne. W ostateczności to my zaakceptowaliśmy transakcje, nieuważnie, pochopnie, odruchowo.
Rola instytucji finansowych i systemu BLIK w zapobieganiu oszustwom
Zarówno operator systemu BLIK (Polski Standard Płatności), jak i uczestniczące w nim banki, wdrażają szereg mechanizmów mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa transakcji i ochronę użytkowników przed oszustwami. Należy jednak pamiętać, że skuteczność tych zabezpieczeń w dużej mierze zależy od świadomości i ostrożności samych użytkowników.
Do kluczowych elementów bezpieczeństwa po stronie systemu BLIK i instytucji finansowych należą:
- Jednorazowe, czasowe kody BLIK – Standardowo kod BLIK jest ważny tylko przez 2 minuty i może być użyty tylko do jednej transakcji. To ogranicza ryzyko jego ponownego wykorzystania przez oszustów.
- Konieczność autoryzacji transakcji – Każda transakcja BLIK (płatność w sklepie, wypłata z bankomatu, przelew na telefon) musi zostać dodatkowo zatwierdzona przez użytkownika w jego aplikacji mobilnej banku. To na tym etapie użytkownik widzi szczegóły transakcji i podejmuje ostateczną decyzję.
- Zabezpieczenia aplikacji bankowych – Banki stosują wielopoziomowe zabezpieczenia swoich aplikacji mobilnych, takie jak wymóg logowania (np. PINem, odciskiem palca, biometrią twarzy), szyfrowanie transmisji danych oraz mechanizmy wykrywania nieautoryzowanego dostępu.
- Monitoring transakcji – Instytucje finansowe wykorzystują systemy antyfraudowe do monitorowania transakcji w czasie rzeczywistym. Nietypowe lub podejrzane operacje (np. odbiegające od dotychczasowego profilu transakcyjnego klienta, wysokie kwoty, nietypowe lokalizacje) mogą zostać zablokowane lub wymagać dodatkowej weryfikacji.
- Limity transakcyjne – Możliwość ustawienia przez użytkownika (a czasem narzucane domyślnie przez bank) limitów kwotowych dla poszczególnych typów transakcji BLIK.
- Działania edukacyjne i informacyjne – Banki oraz Polski Standard Płatności prowadzą kampanie informacyjne na temat bezpiecznego korzystania z płatności mobilnych, w tym BLIK, oraz ostrzegają przed nowymi metodami działania oszustów.
- Procedury reklamacyjne i współpraca z organami ścigania – W przypadku zgłoszenia oszustwa, banki mają procedury przyjmowania reklamacji i współpracują z policją w celu wyjaśnienia sprawy, choć odzyskanie środków przy transakcjach autoryzowanych przez samego klienta bywa trudne.
Mimo tych zabezpieczeń, oszuści często wykorzystują socjotechnikę, aby nakłonić użytkownika do nieświadomego udostępnienia kodu lub zatwierdzenia fałszywej transakcji. Dlatego ostateczna odpowiedzialność za bezpieczne korzystanie z BLIK spoczywa na jego użytkowniku.
Oszustwa na BLIK – kluczowe aspekty i podsumowanie
Oszustwa na BLIK stanowią realne zagrożenie dla użytkowników tego popularnego systemu płatności mobilnych w Polsce. Ich mechanizm opiera się przede wszystkim na dwóch głównych metodach: wyłudzaniu kodu BLIK poprzez podszywanie się pod znajomych w mediach społecznościowych (tzw. oszustwo "na znajomego") oraz przechwytywaniu kodu za pośrednictwem fałszywych bramek płatności lub formularzy online. Celem przestępców jest zawsze nieuprawnione wykorzystanie pozyskanego kodu do kradzieży środków, najczęściej poprzez natychmiastową wypłatę gotówki z bankomatu lub dokonanie zakupów internetowych na konto ofiary.
Pomimo zaawansowanych zabezpieczeń systemowych BLIK, takich jak krótka ważność kodu i wymóg autoryzacji każdej transakcji w aplikacji bankowej, kluczowym czynnikiem decydującym o skuteczności oszustwa jest często nieuwaga, pośpiech lub nadmierne zaufanie użytkownika. Fundamentalne znaczenie dla ochrony przed tego typu przestępstwami ma zatem konsekwentne stosowanie zasad ostrożności. Obejmuje to przede wszystkim niezależną weryfikację wszelkich nietypowych próśb o kod BLIK (np. poprzez bezpośredni kontakt telefoniczny ze znajomym) oraz, co najważniejsze, każdorazowe, dokładne sprawdzenie wszystkich szczegółów transakcji (odbiorcy, kwoty, typu operacji) widocznych na ekranie potwierdzenia w aplikacji mobilnej banku przed jej ostatecznym zatwierdzeniem.
W przypadku padnięcia ofiarą oszustwa na BLIK, należy niezwłocznie zgłosić sprawę swojemu bankowi oraz na policję. Chociaż odzyskanie środków bywa trudne ze względu na fakt autoryzowania transakcji przez samego użytkownika, szybka reakcja może zwiększyć szanse na ustalenie sprawców lub przynajmniej zapobiec dalszym stratom. Świadomość zagrożeń i odpowiedzialne korzystanie z nowoczesnych metod płatności to podstawa bezpieczeństwa finansowego w świecie cyfrowym.
Komentarze