Znaczenie ochrony danych osobowych w rejestrach dłużników
Ochrona danych osobowych w rejestrach dłużników ma ogromne znaczenie. Przede wszystkim upublicznienie danych dłużnika musi odbywać się zgodnie z prawem, dlatego też zasadniczo możemy wyróżnić dwa miejsca, w których upubliczniane są dane osobowe dłużnika — w rejestrach dłużników oraz na giełdach długów.
Rejestry długów odgrywają bardzo istotną rolę, ponieważ pozwalają wierzycielowi nie tylko zweryfikować stan zadłużenia potencjalnego kredytobiorcy, ale i umieścić jego dane, gdyby dłużnik dopuścił się opóźnień w spłacie należności. Znajdujące się dane osobowe dłużnika w rejestrach dłużników muszą spełniać warunki określone w art. 5 ust. 1 lit. c RODO. Warto przy tym wiedzieć, że danymi osobowymi, są nie tylko dane dłużnika, czyli jego imię i nazwisko, numer PESEL czy miejsce zamieszkania. Danymi osobowymi, które podlegają ochronie RODO, są również informacje o stanie zadłużenia dłużnika, rodzaj długu, jaki on posiada, a także stan jego wypłacalności.
W Polsce funkcjonuje aż 5 rejestrów dłużników i wszystkie należą do jednego Biura Informacji Gospodarczej:
- Rejestr Dłużników ERIF,
- Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor,
- Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej - KBIG,
- Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych BIG,
- Krajowy Rejestr Długów - KRD.
Podstawowe zasady ochrony danych w rejestrach dłużników
Podstawową zasadą ochrony danych w rejestrach dłużników jest zasadna, zgodnie z którą wierzyciel nie ma prawa udostępniać danych dłużnika, gdzie tylko chce, a informacje rozprzestrzeniane publicznie nie mogą w żaden sposób naruszać prywatności dłużnika. Co więcej, Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) udostępnia dane osobowe dłużnika jedynie podmiotom, które są do tego uprawnione z mocy prawa, czyli sądom, prokuraturze, bankom, instytucjom finansowym i kredytowym, a także podmiotom, które potrzebują tych danych w celu przeprowadzenia windykacji. Wynika to z konieczności działania przez rejestry dłużników zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. f RODO, w którym jedną z przesłanek jest możliwość przetwarzania danych w rejestrze dłużnika, ale jedynie do realizacji celów, które są prawnie uzasadnione.
RODO i rejestry dłużników - kluczowe wymogi
Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c RODO wierzycielowi postawione są kluczowe wymogi w udostępnianiu danych wierzyciela. W związku z tym wierzyciel może udostępniać tylko te dane, które są:
- stosowne,
- adekwatne,
- ograniczone dla celów, dla których dane są przetwarzane.
Co ważne, nawet po wejściu w życie przepisów RODO rejestry dłużników nadal mają pełne prawo do publikowania danych dłużników i nie potrzebują do tego ich zgody. Przetwarzane dane muszą jednak spełniać powyższe wymogi, czyli realizować cel, jakim jest dochodzenie roszczenia. Dlatego, gdy wierzyciel odzyska już dług, czyli osiągnie swój cel, powinien zakończyć przetwarzanie danych osobowych dłużnika, poza oczywiście danymi, które są mu niezbędne, aby rozliczyć się z urzędem skarbowym. Dłużnik powinien również liczyć się z tym, że rejestry dłużników działają na specjalnych przepisach, w związku z czym przepisy RODO również nie pomogą mu w wykreśleniu z rejestru dłużników. Dłużnik, chcąc usunąć negatywne informacje o zaległej należności, powinien postarać się spłacić dług jak najszybciej. Warto też pamiętać, że jeśli dług został już spłacony, wierzyciel musi w ciągu 14 dni poinformować Biuro Informacji Gospodarczej (BIG), w przeciwnym razie grozi mu kara grzywny.
Procesy zabezpieczające dane osobowe w rejestrach dłużników
Rejestry dłużników wyznaczają bardzo wysokie standardy w odpowiednim zabezpieczeniu danych osobowych dłużników. Biuro Informacji gospodarczej (BIG) stosuje zarówno techniczne, jak i organizacyjne środki w celu zapewnienia wysokiej ochrony przetwarzanych danych osobowych dłużników. Dłużnicy nie muszą zatem obawiać się, że ich dane trafią w niepowołane ręce, a wierzyciele, że wprowadzone dane ulegną zniszczeniu czy uszkodzeniu. W celu zabezpieczenia danych osobowych dłużników pracownicy BIG regulowanie przechodzą szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych. Potwierdzeniem wysokiego standardu ochrony informacji jest również certyfikat normy PN-ISO/IEC 27001.
Prawa osób wpisanych do rejestrów dłużników
Prawa osób wpisanych do rejestrów dłużników są dość ograniczone. Wynika to przede wszystkim z tego, że dane osobowe dłużników udostępniane podmiotom do tego uprawnionym, działają zgodnie z Ustawą BIG o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
Dłużnik nie jest jednak pozbawiony wszelkich praw w zakresie swoich danych osobowych. Choć samo usunięcie danych dłużnika jest niemożliwe, to jednak dłużnikowi przysługuje prawo do wniesienia sprzeciwu, jeśli uzna, że upublicznione dane są niekompletne lub niezgodne z prawdą. W takim przypadku BIG na czas rozpatrywania wniesionego przez dłużnika sprzeciwu musi na okres 30 dni wstrzymać udostępnianie danych osobowych dłużnika. Co więcej, wierzyciel nie może rozprzestrzeniać danych osobowych dłużnika, gdzie tylko chce i nie może w żaden sposób naruszać prywatności dłużnika. Wynika to z ochrony danych dłużnika, do których nie mogą mieć wglądu osoby postronne. Oznacza to również, że osoby postronne nie mogą monitorować danych dłużnika w rejestrze dłużników. Jeśli chodzi o możliwość ingerencji przez dłużnika w informacje, które umieszczone zostały w BIG, to są one dość ograniczone. Dłużnik nie ma prawa żądać, aby wierzyciel nie umieszczał jego danych osobowych w rejestrze dłużników czy straszyć go w związku z tym policją lub sprawą w sądzie.
Monitorowanie i audyt ochrony danych w rejestrach dłużników
Monitorowanie stanu zadłużenia dłużnika w rejestrze dłużników nie jest dostępne dla wszystkich ze względu na audyt ochrony danych. Możliwość sprawdzenia stanu zadłużenia osoby prywatnej oferuje Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) w usłudze BIG InfoMonitor. BIG MONITOR umożliwia sprawdzenie informacji zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Dlatego mogą znaleźć się tam nie tylko informacje o zaległych i aktualnych zadłużeniach osób prywatnych i firm, ale też o regularnym wywiązywaniu się osoby prywatnej lub firmy z zobowiązania. Jak jednak zaznaczyliśmy na wstępie, w ramach ochrony danych osobowych, wgląd do historii zadłużeń mogą mieć jedynie firmy i to w dodatku jedynie w ramach umowy abonamentowej, którą firma musi podpisać z BIG-iem. Rejestru dłużników nie mogą monitorować osoby prywatne, ponieważ byłoby to niezgodne z Ustawą o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Jeśli jednak osoba prywatna chciałaby wygenerować raport BIG na swój temat, może to zrobić raz na pół roku, co jest w pełni bezpłatne. Z tego rozwiązania warto skorzystać w szczególności, jeśli planujemy w najbliższym czasie zaciągnąć kredyt czy podpisać umowę na abonament komórkowy, czy internet.
Wyzwania i ograniczenia w ochronie danych osobowych w bazach dłużników
Nieustannie rozwijająca się technologia sprawia, że przed rejestrami dłużników stoi wyzwanie w nieustannym ulepszaniu systemu w celu ochrony danych osobowych dłużników. Nic więc dziwnego, że pracownicy BIG regularnie muszą przejść obowiązkowe szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych. Co więcej, Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) spełnia wymagania międzynarodowej norma ISO 27001, która określa wymagania dla bezustannego doskonalenia Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.
Duże wątpliwości budzą również praktyki różnych firm i wierzycieli udzielających pożyczek. To kredytodawcy indywidualnie ustalają warunki umowy, a w związku z tym okres spłaty pożyczki i kary za opóźnienia w spłacie. Dużym więc ograniczeniem w ochronie danych osobowych jest to, że kredytodawca może umieścić dane dłużnika nawet za drobne opóźnienia w spłacie, co może wpłynąć na ocenienie go, jako niesolidnego dłużnika, niespłacającego swoich zobowiązań.
Najlepsze praktyki i standardy w ochronie danych osobowych
Rejestry dłużników z reguły zapewniają wysokie standardy w ochronie danych osobowych. Wynika to przede wszystkim z konieczności działania zgodnie z przepisami Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Co więcej, dane dłużnika mogą zostać wpisane do Rejestru BIG dopiero w momencie, gdy wierzyciel uzyska wyrok sądu potwierdzający istnienie należności. Ogranicza to pojawienie się potencjalnych nadużyć ze strony wierzycieli. Dużym zabezpieczeniem jest również to, że wierzyciel nie może rozprzestrzeniać danych osobowych dłużnika, gdzie tylko chce, ale musi działać zgodnie z prawem. Oznacza to, że udostępnianie danych osobowych dłużnika musi być realizowane w ramach konkretnego celu i nie może naruszać jego prywatności.
Przyszłość i rozwój ochrony danych w rejestrach dłużników
W najbliższej przyszłości bez wątpienia możemy się spodziewać nieustannego rozwoju ochrony danych w rejestrach dłużników. Rozwijająca się technologia i łatwość w wykradaniu danych sprawiają, że przed rejestrami dłużnik ciąży zapewnienie wysokiej ochrony danych dłużników. Już teraz rejestry dłużników muszą dostosować się do najnowszych przepisów, które w najbliższej przyszłości bez wątpienia jeszcze bardziej się zaostrzą w zakresie zbierania, przetwarzania i przechowywania danych osobowych dłużników.
Komentarze