Skimming - Czym jest i jak się przed nim chronić?

Co to jest skimming?

Skimming to oszustwo polegające na nielegalnym kopiowaniu danych z kart płatniczych zapisanych na pasku magnetycznym. Do tego celu oszuści wykorzystują specjalne urządzenia (skimmery) montowane na bankomatach lub terminalach płatniczych, które odczytują dane podczas zwykłego użycia karty. W wyniku tego Informacje, takie jak numer karty, data jej ważności czy dane identyfikacyjne mogą zostać przechwycone bez wiedzy właściciela.

Głównym celem skimmingu jest zdobycie informacji potrzebnych do stworzenia fałszywej kopii karty (tzw. klona) lub wykorzystania ich w transakcjach internetowych typu CNP (Card Not Present), gdzie fizyczna obecność karty nie jest wymagana. Choć nowoczesne karty z chipem EMV zapewniają wyższy poziom ochrony, wiele z nich wciąż posiada pasek magnetyczny podatny na ataki. Dane z paska, połączone np. ze skradzionym kodem PIN, mogą zostać użyte przez cyberprzestępców do nieautoryzowanych operacji finansowych.

Rodzaje skimmingu

Możemy spotkać się z 2 głównymi rodzajami skimmingu:

1. Skimming zwykły,
2. Skimming bankomatowy.

Skimming zwykły

Skimming zwykły może zdarzyć się w codziennych sytuacjach – podczas płacenia za zakupy w sklepie, korzystania z terminala w restauracji czy tankowania na stacji benzynowej. Do kradzieży danych dochodzi w momencie użycia karty w urządzeniu, w którym ukryto skimmer. Takie urządzenia, znane jako skimmery POS (Point of Sale), mogą przyjmować różne formy: od zmodyfikowanych terminali płatniczych, przez zestawy montowane wewnątrz legalnych urządzeń, aż po fałszywe terminale wyglądające jak oryginalne. Ich zadaniem jest wyłącznie przechwytywanie danych zapisanych na pasku magnetycznym karty.

Co ważne, tego typu sprzęt może pojawić się nie tylko w samoobsługowych punktach sprzedaży, ale również w miejscach, które na pierwszy rzut oka nie budzą żadnych podejrzeń. Do tego dodatkowym zagrożeniem jest phishing, czyli rozsyłanie fałszywych SMS‑ów oraz e‑maili podszywających się pod instytucje publiczne lub firmy, których celem jest nakłonienie użytkownika do podania danych karty płatniczej, co w połączeniu ze skimmingiem zwiększa ryzyko utraty środków.

Skimming bankowy

Skimming bankomatowy to najstarsza i wciąż bardzo często spotykana forma kradzieży danych z kart płatniczych. Do oszustwa dochodzi podczas wypłaty gotówki – bankomat zostaje wyposażony w specjalną nakładkę (skimmer), umieszczoną w miejscu, gdzie użytkownik wkłada kartę. Urządzenie działa pozornie normalnie, jednak w momencie użycia karty z jej paska magnetycznego kopiowane są informacje potrzebne do stworzenia duplikatu.

Aby przeprowadzić transakcje, przestępcy muszą zdobyć również kod PIN. W tym celu montują dodatkowe nakładki na klawiaturę lub instalują dyskretnie ukrytą kamerę, która rejestruje moment wpisywania kodu. Takie fałszywe urządzenia najczęściej pojawiają się w bankomatach ustawionych w mniej uczęszczanych miejscach, gdzie złodzieje mogą bez przeszkód zamontować skimmer i uniknąć szybkiego wykrycia.

Jak działa skimming?

Skimming działa w następujący sposób:

1. Karta zostaje włożona do bankomatu lub terminala płatniczego.
2. Ukryty skimmer odczytuje dane zapisane na pasku magnetycznym karty.
3. Przestępcy montują dodatkową nakładkę na klawiaturę lub instalują kamerę, aby przechwycić kod PIN.
4. Zebrane informacje są zapisywane i przesyłane do oszustów.
5. Dane wykorzystywane są do stworzenia duplikatu karty lub przeprowadzania transakcji internetowych typu CNP (Card Not Present).
6. Ofiara dowiaduje się o kradzieży dopiero, gdy na jej koncie pojawiają się nieautoryzowane operacje.

Kto jest najbardziej narażony na skimming?

Na skimming narażony może być każdy, często w sytuacjach zupełnie niespodziewanych. O tym, że dane karty zostały przechwycone, właściciel dowiaduje się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy z konta znikają środki w niewyjaśnionych okolicznościach. Ryzyko jest szczególnie wysokie w przypadku:

• korzystania z samoobsługowych punktów sprzedaży (np. automaty do kawy) ustawionych w mało uczęszczanych miejscach,
• wypłat gotówki z bankomatów znajdujących się na uboczu,
• noszenia portfela w tylnej kieszeni – złodzieje z przenośnymi skimmerami działają jak kieszonkowcy, skanując dane zamiast kradnąc gotówkę,
• płacenia rachunku w restauracji, gdy kelner zabiera kartę pod pretekstem awarii terminala,
• dokonywania płatności w hotelowej recepcji, gdzie karta przekazywana jest pracownikowi stojącemu za wysoką ladą.

Skimming w finansach i biznesie

Skimming stanowi poważne zagrożenie zarówno dla klientów indywidualnych, jak i dla przedsiębiorstw. W sektorze finansowym może prowadzić do kradzieży środków, przejęcia kont czy nieautoryzowanych transakcji. W biznesie może skutkować to utratą reputacji, wyciekiem danych kontrahentów oraz stratami finansowymi. Dlatego tak ważne jest, aby zarówno osoby prywatne, jak i firmy znały typowe mechanizmy działania skimmingu oraz skutecznie wdrażały procedury ochrony.

Skimming w firmach – szkolenia i procedury bezpieczeństwa

Przedsiębiorstwa są szczególnie narażone na skutki skimmingu – jeden nieostrożny pracownik może narazić całą organizację na poważne straty. Dlatego tak kluczowe znaczenie mają szkolenia i procedury bezpieczeństwa, które uczą, jak rozpoznawać próby oszustwa i jak na nie reagować. Najważniejsze działania to:

• regularne szkolenia pracowników z zakresu cyberbezpieczeństwa,
• wdrożenie procedur weryfikacji płatności i dyspozycji finansowych,
• stosowanie zasady podwójnego potwierdzenia przy transakcjach wysokiej wartości,
• monitorowanie systemów teleinformatycznych i wykrywanie nietypowych aktywności.

Jak rozpoznać skimming?

Rozpoznanie skimmingu nie zawsze jest proste, ponieważ urządzenia służące do kradzieży danych często wyglądają jak elementy legalnych bankomatów czy terminali. Istnieje jednak kilka sygnałów ostrzegawczych, które mogą pomóc w wykryciu próby oszustwa:

1. Nietypowy wygląd bankomatu lub terminala – wystające elementy, luźne nakładki na czytniku kart czy klawiaturze mogą świadczyć o obecności skimmera.
2. Dodatkowe urządzenia w pobliżu – np. miniaturowe kamery lub nienaturalne elementy zamontowane nad klawiaturą mogą służyć do przechwytywania kodu PIN.
3. Problemy z obsługą karty – trudności przy wkładaniu lub wyjmowaniu karty z czytnika mogą oznaczać, że urządzenie zostało zmodyfikowane.
4. Nieoczekiwane komunikaty – prośby o ponowne wpisanie PIN‑u, brak wydruku potwierdzenia czy nietypowe komunikaty na ekranie powinny wzbudzić czujność.
5. Podejrzane sytuacje podczas płatności – jeśli kelner, sprzedawca lub recepcjonista zabiera kartę poza zasięg wzroku, istnieje ryzyko jej skopiowania.

Jak chronić się przed skimmingiem?

Aby chronić się przed skimmingiem i zminimalizować ryzyko oszustwa:

1. Korzystaj z bankomatów i terminali w bezpiecznych miejscach – wybieraj urządzenia znajdujące się w dobrze oświetlonych, monitorowanych lokalizacjach, np. wewnątrz banków.
2. Sprawdzaj wygląd urządzenia – zwróć uwagę na czytnik kart i klawiaturę. Jeśli zauważysz wystające elementy, luźne nakładki lub coś, co wygląda nietypowo, zrezygnuj z transakcji.
3. Zasłaniaj klawiaturę podczas wpisywania PIN‑u – to prosty sposób, aby uniemożliwić kamerom lub nakładkom przechwycenie kodu.
4. Nie trać karty z oczu – podczas płatności w restauracji czy hotelu upewnij się, że karta pozostaje cały czas w Twoim zasięgu.
5. Monitoruj historię transakcji – regularnie sprawdzaj operacje na koncie i ustaw powiadomienia SMS lub push, aby szybko wykryć nieautoryzowane działania.
6. Korzystaj z kart z chipem EMV i płatności zbliżeniowych – są one znacznie trudniejsze do skopiowania niż tradycyjny pasek magnetyczny.
7. Bądź czujny wobec wiadomości phishingowych – nie podawaj danych karty w odpowiedzi na SMS‑y czy e‑maile podszywające się pod instytucje.

Rola instytucji finansowych i dostawców usług w ochronie przed skimmingiem

Instytucje finansowe oraz dostawcy usług płatniczych odgrywają kluczową rolę w ograniczaniu ryzyka skimmingu, ponieważ to właśnie oni wdrażają rozwiązania technologiczne i procedury, mające na celu chronić klientów przed kradzieżą danych z kart płatniczych. Najważniejsze działania obejmują m.in. nowoczesne systemy zabezpieczeń kart z chipem EMV i technologią zbliżeniową, które są trudniejsze do skopiowania niż tradycyjny pasek magnetyczny, prowadzenie kampanii informacyjnych czy wykrywanie nietypowych lub podejrzanych działań. Pamiętaj, że szybkie zgłaszanie incydentów pozwala na szybsze i skuteczniejsze działanie ze strony banku czy instytucji.

Co zrobić, jeśli padniesz ofiarą skimmingu?

Nowoczesna bankowość internetowa oraz aplikacje mobilne umożliwiają szybki dostęp do informacji o stanie konta i natychmiastowe powiadomienia o każdej operacji, dzięki czemu możesz od razu wykryć podejrzane transakcje. Jeśli zauważysz nieautoryzowaną wypłatę lub przelew, zachowaj spokój i w pierwszej kolejności skontaktuj się z bankiem, zgłaszając incydent oraz składając reklamację. W wielu przypadkach, jeśli przelew nie został jeszcze zaksięgowany, istnieje możliwość jego anulowania.

Gdzie zgłosić skimming?

Reklamację w banku w ramach skimmingu, możesz złożyć na 4 sposoby:

1. osobiście w placówce,
2. przez infolinię,
3. wiadomość e‑mail,
4. czat w aplikacji bankowej.

W zgłoszeniu powinny znaleźć się Twoje pełne dane identyfikacyjne oraz szczegóły dotyczące transakcji, których nie dokonałeś (widoczne w historii operacji). Dodatkowe informacje, np. odnośnie miejsca, w których ostatnio korzystałeś z karty (bankomaty, sklepy, restauracje, stacje benzynowe), mogą pomóc w wyjaśnieniu sprawy. Warto również powiadomić policję, aby zwiększyć szanse na szybkie zatrzymanie sprawców i ograniczenie ich dalszych działań przestępczych.

Skimming - Podsumowanie

Skimming to poważne zagrożenie dla posiadaczy kart płatniczych, polegający na kradzieży danych zapisanych na pasku magnetycznym przy użyciu specjalnych urządzeń (skimmerów) montowanych najczęściej na bankomatach i terminalach POS. Zgromadzone informacje służą przestępcom do tworzenia duplikatów kart lub realizowania nieautoryzowanych transakcji. Choć wprowadzenie kart z chipem znacząco zwiększyło poziom bezpieczeństwa, obecność paska magnetycznego nadal pozostawia pole do nadużyć ze strony przestępców.

Ochrona przed skimmingiem wymaga zachowania szczególnej ostrożności. Najważniejsze zasady to: dokładne sprawdzanie wyglądu bankomatów i terminali, zasłanianie klawiatury podczas wpisywania PIN‑u, pilnowanie, aby karta nie opuszczała pola widzenia podczas płatności oraz wybieranie bezpieczniejszych metod – transakcji chipowych i zbliżeniowych. Równie istotne jest regularne monitorowanie historii operacji na koncie. W przypadku podejrzenia skimmingu należy natychmiast zastrzec kartę, zgłosić reklamację w banku i poinformować policję.