Rodzaje kart płatniczych

Karta płatnicza - co to takiego?

Karta płatnicza, jak sama nazwa wskazuje, jest to instrument płatniczy, pozwalający na łatwy i wygodny dostęp do środków własnych (karta debetowa i bankomatowa), kredytowych (karta kredytowa, obciążeniowa), albo przypisanych do karty (karta prepaid). Karta służy jako narzędzie do płacenia w terminalach oraz wypłat w bankomatach. W przypadku niektórych kart, możemy ich użyć także do płatności online. Wzrost popularności różnych rodzajów kart płatniczych zanotowano podczas pandemii Covid 19. h2. Rodzaje kart płatniczych

Wyróżniamy kilka rodzajów kart płatniczych. Główny podział wynika z formy rozliczenia środków na karcie. W ten sposób wyróżnić możemy karty debetowe, czyli karty wydawane do konta, dające dostęp do własnych środków zgromadzonych na rachunku, bądź karty bankomatowe, które pozwalały jedynie na wypłatę środków z bankomatu, lecz jest już rzadko spotykana. Kolejna to karta kredytowa, czyli karta z przypisanym do niej limitem kredytowym, udzielonym przez bank, czy karta obciążeniowa, którą spłacamy jednorazowo w przeciwieństwie do karty kredytowej, którą spłacimy w ratach. Jeszcze inny rodzaj to karta prepaid, która posiada przypisane środki, ale znajdują się one od razu na karcie w konkretnej wysokości, lub możemy taką kartę doładować dodatkowymi środkami.

Możemy również wyszczególnić kartę, ze względu na jej formę. Większośc kart wykorzystujemy w postaci fizycznej, realnej karty. Jednak można również spotkać się z kartą wirtualną, czyli odpowiednim “obrazem” danych karty, którą otrzymamy w formie cyfrowej i możemy ją podpiąć do przykładowo wirtualnego portfela jak Google Pay czy Apple Pay. Możemy również podzielić karty na magnetyczne i chipowe, czyli pod kątem sposoby zapisu danych i dostępu do nich w przypadku transakcji. Wspomnieć należy również o karcie wypukłej, która posiadała wszystkie dane wytłoczone na karcie. Takiej karty nie zbliża się do terminala, ani do niego nie wkłada, a jedynie dokonuje się odcisku danych z karty na specjalnym dokumencie.

Karta kredytowa

Karta kredytowa to karta, która zapewnia dostęp do środków z linii kredytowej, udzielonej przez bank. Potocznie zwykło się mówić na większośc kart płatniczych wydawanych przez banki, że są to karty kredytowe. Jest to mylne stwierdzenie, gdyż większość takich kart, to karty debetowe, które wydawane do konta. Aby uzyskać kartę kredytową natomiast, trzeba normalnie złożyć wniosek w banku lub w bankowości online. Karta kredytowa z przypisanym limitem jest jednym z produktów kredytowych w ofercie banku. DO karty zyskujemy przypisaną ilość środków, czyli tak zwany limit karty. Im wyższa zdolność kredytowa klienta, tym wyższym limitem może dysponować. Skorzystać możemy z całości środków jednorazowo, lub korzystać z niewielkich sum w razie potrzeby, a następnie musimy środki zwrócić - jednorazowo lub w systemie ratalnym. W przypadku kart kredytowych możemy mówić o dodatkowym, wewnętrznym podziale na karty klasyczne, srebrne, złote, platynowe oraz ekskluzywne. Każda z kart odpowiednio będzie cechować się wyższym limitem przypisanym do karty, oraz pakietem dodatkowych usług, jakie oferuje do danej karty jej wystawca.

Karta debetowa

Karta debetowa to najpowszechniej używana karta płatnicza. Banki zwykle oferują kartę debetową do podstawowego rachunku bankowego w ramach używania konta. Często, ze względu na nazwę, uważa się, że karta debetowa pozwala na wykorzystanie środków ponad to, co zgromadziliśmy na koncie. Nie ma tak dobrze, karta debetowa daje dostęp tylko do posiadanych środków. Nie dysponujemy żadnym dodatkowym limitem do karty, ani żadnymi dodatkowymi środkami po wykorzystaniu swojego zasobu finansowego. Karta debetowa służy do płacenia w terminalu, online, a także do wyjęcia gotówki z bankomatu. Transakcje odbywają się praktycznie natychmiast. My jedynie przykładamy kartę do czytnika czy terminalu, a operacje bankowe niezwłocznie obciążą kosztem transakcji nasze konto. Jeśli nie będziemy mieli wystarczającej ilości środków na koncie, aby pokryć cąłość płaconej kwoty, transakcja nie dojdzie do skutku.

Karta bankomatowa

Karta bankomatowa, jak wskazuje nazwa, służy wyłącznie do wypłat środków z bankomatu. Była to jedna z pierwszych kart, jakie pojawiły się na polskim rynku. Dziś nadal karty bankomatowe funkcjonują, jednak coraz mniej, ze względu na okrojone możliwości. Karta debetowa, czy kredytowa pozwala na dokładnie to samo, plus pozwala na płatności stacjonarne oraz internetowe, czego karta bankomatowa nie potrafi. Stąd spadek zainteresowania tego typu kartami.

Karta obciążeniowa

Karta obciążeniowa to swego rodzaju hybryda między kartą debetową i karta kredytową. Karta posiada swój limit obciążeniowy, co oznacza, że można wykorzystać część lub całość środków przypisanych do karty. Co więcej, wykorzystane środki musimy oczywiście zwrócić. Jednak nie tak jak w przypadku karty kredytowej, gdzie wykorzystany limit możemy spłacać w ratach. W tym przypadku musimy zapewnić całą kwotę obciążenia na swoim rachunku bankowym, z którego bank potrąci stosowną kwotę.

Karta prepaid

Karta prepaid, czyli karta przedpłacon, to bardzo szczególny rodzaj karty płatniczej. Posiada ona swoje środki, przypisane do karty. Jest to określona kwota, którą możemy jednorazowo wydać (przykładem karty podarunkowe), lub wykorzystać (karty abonamentowe typu Netflix, Xbox Game Pass, czy PSN). Istnieją również karty przedpłacone, do których środki możemy sami przelewać, uzupełniając jej limit, albo nawet go zwiększając. Karty przedpłacone nie są wydawane przez banki, ale można je kupić w sklepach. Karty przedpłacone zwykle mają swój okres ważności. W przypadku kart podarunkowych przykładowo jest to zazwyczaj rok od zakupu karty.

Karta wirtualna

Karta wirtualna to forma, w jakiej wydawana jest karta - forma elektroniczna. W większości przypadków, mówiąc o karcie, widzimy faktycznie kawałek plastiku wielkości karty do gry. Jest to karta fizyczn. Istnieje jeszcze karta wirtualna, która odpowiednikiem karty fizycznej, ale funkcjonuje w środowisku cyfrowym. Niektóre banki oferując wydanie karty do konta, oferują dostęp do karty wirtualnej w czasie oczekiwania na list z kartą fizyczną. Tego typu karta zwykle powiązana z konkretną aplikacją, czy to bankową czy elektronicznym portfelem. Karta działa dokładnie tak samo jak karta fizyczna - debetowa daje dostęp do własnych środków, kredytowa do linii kredytowej. Choć karta funkcjonuje jako dane w formie cyfrowej, posiada pełnię możliwości płatniczych. Jednak karta wirtualna raczej nam nie posłuży, jeśli chcemy wypłacić środki z bankomatu.

Wirtualna karta jednorazowego użytku

Karta wirtualna jednorazowego użytku, choć wciąż mało popularna, to stanowi ciekawe rozwiązanie. Karta wirtualna jednorazowego użytku powstaje na życzenie klienta, a udostępnia taką kartę bank lub firma pożyczkowa. Karta posiada przypisaną do niej kwotę, wybraną przez użytkownika. Ta kwot może posłużyć do dowolnych zakupów stacjonarnych lub online. Po wykorzystaniu karty i przypisanych do niej środków, karta traci ważność, natomiast wykorzystana kwota zostanie rozłożona na wygodne do spłaty raty.

Karta zbliżeniowa

Karta zbliżeniowa, to każda karta płatnicza, której możemy użyć, bez konieczności wkładania jej do terminalu. Choć wydaje się to abstrakcją, jeszcze niedawno całkiem powszechne były karty debetowe lub kredytowe, które nie posiadały tej opcji. Mowa głównie o kartach z paskiem magnetycznym. W przypadku takich kart informacje na temat karty, klienta i środków, zawarte były na pasku magnetycznym. Aby je odczytać, konieczne było włożenie karty do terminala lub przesunięcie paskiem magnetycznym przez specjalną kieszeń. Dopiero wprowadzenie chipa z mikroprocesorem pozwoliło na wprowadzenie płatności zbliżeniowych.

Wypukła karta płatnicza

Wypukła karta płatnicza to karta, która nie potrzebuje ani paska magnetycznego, ani chipa, ponieważ wszystkie dane, niezbędne do przeprowadzenia transakcji, były wytłoczone na karcie. Karta w celu dokonania płatności trafiała do imprintera, tzw. żelazka, czyli specjalnej maszyny, która dokonywała odbicia danych karty na stosownym dokumencie. Tego typu kart już się praktycznie nie stosuje, nikt ich nie wydaje bo nie ma kompletnie żadnego zapotrzebowania.

Czym różni się karta chipowa od karty magnetycznej?

Podstawową różnicą między kartami magnetycznymi a chipowymi jest sposób zapisu informacji. W przypadku kart magnetycznych, informacje o karcie i jej posiadaczu zawarte były na pasku magnetycznym. Dopiero wprowadzenie karty do odpowiedniego czytnika umożliwia odczytanie danych karty przy transakcji, która musi być potwierdzona kodem PIN, a ten z kolei również porównywany z danymi zapisanymi na pasku. Jednak w pewnym momencie zaczęto rezygnować z kart magnetycznych, gdyż dane z paska stały się zbyt łatwe do skopiowania, a z kolei sam pasek z czasem się wycierał i utrudniał, by finalnie uniemożliwić odczyt danych z paska.

Karty magnetyczne zaczęły być powoli wypierane w momencie pojawienia się kart chipowych, choć był okres, kiedy jedyne dostępne na rynku karty płatnicze posiadały zarówno chip jak i pasek magnetyczny, ze względu na brak rozpowszechnienia się jeszcze terminali obsługujących jedynie karty chipowe. Chip zawiera mikroprocesor, który w zależności od sytuacji i wykorzystania karty, decyduje, jakie dane karty powinny być udostępnione i zweryfikowane. Nieco innych danych używamy przy płatności online i innych przy płatności zbliżeniowej. Dane zapisane na chipie są zdecydowanie bardziej odporne niż dane zapisane na pasku magnetycznym. Co więcej, sam chip posiada dodatkowe zabezpieczenia, które sprawiają, że karty chipowe są po prostu bezpieczniejsze od kart z paskiem magnetycznym.

Loga jakich organizacji płatniczych znajdują się na kartach płatniczych?

Na kartach płatniczych znajdują się loga Visa, Mastercard, American Express oraz Diners Club. Na rynku europejskim, a w szczególności w Polsce dominuje Visa, a tuż za nią jest MasterCard ze swoimi kartami. Karty American Express i Diners Club są praktycznie nie spotykane w naszym kraju i raczej mało spotykane w Europie. American Express uchodzą za prestiżowe karty płatnicze wydawane jedynie na terenie USA, z kolei Diners Club wprowadził na rynek pierwszą historycznie kartę płatniczą.

Jakie informacje znajdują się na kartach płatniczych?

Karta płatnicza posiada ustalone wymiary i widoczne dane. Karty płatnicze podlegają normom ISO i nie odbiegają od siebie. Jedyne różnice mogą wynikać z polityki instytucji, w której wyrabiamy kartę. W ten sposób wszystkie karty płatnicze posiadają wymiary 54 mm na 86 mm w przybliżeniu. Do tego na awersie karty, czyli na przedniej stronie zawarte są takie informacje jak:

• Nazwa i logotyp banku,
• Numer karty,
• Imię i nazwisko posiadacza,
• Data ważności karty,
• Logo wystawcy karty,
• Chip w przypadku karty chipowej,
• Symbol płatności zbliżeniowych, jeśli karta ma taką możliwość.

Również przyjrzeć się należy rewersowi, czyli tylnej stronie karty. Ta strona również wygląda w większości przypadków tak samo, a zawarte na niej informacje to:

• Dane banku,
• Naklejka holograficzna (może być również na awersie, zależne jest to od instytucji wystawiającej kartę),
• Miejsce na podpis posiadacza,
• Kod CVV2/CVC2,
• Pasek magnetyczny w przypadku karty magnetycznej.

Kod weryfikacyjny CVC/ CVV

Kod CVC/CVV jest to trzycyfrowy kod, zapisany na karcie oraz w systemie bankowym, służący do identyfikacji i weryfikacji karty podczas transakcji online, kiedy nie korzystamy z żadnego urządzenia zdolnego odczytać kartę. Kody te różnią się w zależności od dostawcy karty. Jeśli jesteśmy posiadaczem najpopularniejszej karty w Polsce, czyli karty dostarczanej przez Visa, znajdziemy na niej kod, który może być podpisany jako CVV (Card Verification Value). Jeżeli natomiast korzystamy z karty dostarczanej przez MasterCard, jeśli kod z tyłu będzie opisany, znajdziemy informację, że jest to kod CVC (Card Verification Code). Kod ten jest jedynie weryfikowany podczas transakcji, nikt nie ma prawa go kopiować lub zapisywać pod groźbą kar finansowych, a nawet utraty prawa do przyjmowania płatności kartą.

Kod CVC1/CVV1 a CVC2/CVV2

Karta płatnicza, magnetyczna czy chipowa, bez znaczenia, posiada przypisany zarówno kod CVC1/CVV1 jak i CVC2/CVV2. Kody te zostają “wywołane” w przypadku dokonywania płatności. W zależności od formy transakcji, system wywoła kod CVC1/CVV1 lub CVC2/CVV2. Kody opisane jako CVC1/CVV1 służą do płatności z użyciem fizycznej karty. Każdorazowa płatność przy terminalu wiąże się ze sprawdzeniem kodów CVC1/CVV1. Wsunięcie karty do terminala lub przeciągnięcie paskiem magnetycznym karty wiąże się ze sprawdzeniem kodu CVC1/CVV1.

Kody opisane jako CVC2/CVV2 sprawdzane są w sytuacji braku fizycznej karty. Oznacza to, że płatności online, gdzie nie wykorzystujemy karty sensu stricto, a jedynie jej dane, weryfikują kod CVC2/CVV2. Jest to zabezpieczenie, mające na celu zweryfikowanie karty i płatnika podczas transakcji “card-not-present”. Mowa tutaj przykładowo o płatnościach abonamentowych, subskrypcjach, gdzie raz wprowadzamy dane, a przy każdej płatności system sam je weryfikuje. Tak samo sprawdzane są kody CVC2/CVV2 gdy korzystamy z transakcji online, na przykład podczas płatności za zakupy. Karta stosowana poprzez portfel elektroniczny również każdorazowo weryfikuje CVC2/CVV2, ponieważ jest to transakcja bez fizycznej obecności karty.

Karty płatnicze a portfele elektroniczne

Coraz popularniejsze jest wykorzystanie elektronicznych portfeli, do których możemy podpiąć prawie każdą kartę płatniczą, a na pewno karty płatnicze posiadające kod CVC2/CVV2. Portfel elektroniczny to aplikacja mobilna, która pozwala na podpięcie do niej karty płatniczej i używanie jej, bez konieczności posiadania przy sobie fizycznej karty. Pozwala to przede wszystkim na dokonywanie płatności przy użyciu telefonu, tabletu, smartwatcha, a nawet smartbanda. Urządzenie z zainstalowanym elektronicznym portfelem, do którego podpięliśmy naszą kartę, pozwala płacić przy użyciu karty, bez posiadania karty przy sobie.

Bezpieczeństwo kart płatniczych

Bezpieczeństwo kart płatniczych wzrosło wraz z przeskokiem technologicznym z paska magnetycznego na chip elektroniczny. Pasek magnetyczny po prostu zawierał dane karty, które były odczytywane przez terminal, ale także były łatwe do skopiowania odpowiednim urządzeniem. Chip zabezpiecza dane zdecydowanie lepiej, niż pasek magnetyczny. Do tego karty z chipem posiadają dodatkowe zabezpieczenia.

Podstawowym zabezpieczeniem kart płatniczych jest jednak kod PIN. Jest to indywidualny numer stanowiący swego rodzaju hasło do karty. W przypadku dokonywania transakcji, niezbędne jest wprowadzenie kodu PIN, który ułatwia proces weryfikacji karty i klienta. Jeśli wprowadzony PIN będzie niepoprawny, proces weryfikacji w ogóle się nie rozpocznie. Poprawny kod PIN na swój sposób wywołuje komunikację z systemem bankowym, w celu uwierzytelnienia karty, użytkownika, a finalnie także transakcji.

Dodatkowe zabezpieczenie transakcji, karty i jej użytkownika odbywa się dzięki usłudze 3-D Secure. Jest to zabezpieczenie dwustopniowe. Rozpoczęcie procesu weryfikacji odbywa się tak samo, jak normalnie. Wprowadzamy kartę i stosowny numer PIN, żeby w ogóle wywołać komunikację z systemem bankowym. Jeśli korzystamy z usługi 3-D Secure, tutaj pojawia się różnica. W odpowiedzi na wysłane żądanie weryfikacji, bank wysyła do klienta żądanie potwierdzenia, że to faktycznie on. Wraz z żądaniem wysyła do klienta - najczęściej w formie SMS - kod weryfikacyjny, którego klient musi użyć, aby zakończyć proces weryfikacji. Jeśli podany kod jest prawidłowy, system przepuści transakcję dalej, a w końcu ją zakończy.

W przypadku utraty lub kradzieży karty należy natomiast niezwłocznie zgłosić to w banku, który był wystawcą karty. System zastrzegania kart działa bardzo szybko i sprawnie, dzięki czemu w ciągu kilku chwil zablokujemy możliwość skorzystania z utraconej karty. Co więcej, bank będzie w stanie bardzo szybko namierzyć potencjalnego złodzieja, ponieważ zobaczy próby dokonania transakcji zablokowaną kartą. Dzięki temu w prosty i szybki sposób można ująć złodzieja, który próbował skorzystać z karty, bez świadomości, że została już zastrzeżona.

Podsumowanie najważniejszych informacji na temat kart płatniczych

Karty płatnicze to coraz powszechniejszy sposób płacenia. Powoli zaczynają wypierać formy gotówkowe. Kartą płatniczą wypłacimy pieniądze z bankomatu, zapłacimy za zakupy w sklepie stacjonarnym, a także online. Wyróżniamy kilka typów kart płatniczych, a do najważniejszych należy zaliczyć kartę debetową, kartę kredytową, kartę obciążeniową oraz kartę przedpłaconą. Karty mogą też mieć różne formy - fizyczne lub wirtualne. Dostarczane są głównie przez cztery instytucje - Visa, MasterCard, American Express oraz Diners Club. Karty posiadają swoje systemy zabezpieczeń, które są zdecydowanie bardziej zaawansowane i pewniejsze w przypadku kart chipowych. Jest to zdecydowanie wygodne i bardzo proste narzędzie płatnicze. Co więcej, karty płatnicze możemy podpinać do portfeli wirtualnych, co pozwala płatności kartą, nawet bez posiadania karty przy sobie.